Æskan - 01.10.1970, Blaðsíða 12

að kaupa fermingargjöfina með afborgunum, og slikt kom ekki til mála.
Tófý hafði átt úr síðan hún var 7 ára, svo að eitthvað annað urðu þau að
gefa henni, og nú beið gjöfin þarna inni.
„Við skulum nú koma inn og líta á gjöfina," sagði hann, „ertu ekki
spennt að sjá, hvað við ætlum að gefa þér i tilefni dagsins?"
Faðirinn sneri lyklinum i skránni og opnaði hægt hurðina, eftirvæntingar-
svipur kom á andlit foreldranna eins og það væru þau, sem ættu gjöf í
vændum. Tótý var enn með fýlusvip, en svipur hennar mildaðist, þegar
hún sá skattholið. Hún kyssti foreldra sina lauslega fyrir og fór að draga
út skúffurnar hverja af annarri.
Þá hringdi dyrabjallan. „Sendillinn með smurða brauðið og terturnar,"
sagði móðirin og flýtti sér fram. En enginn sendill stóð úti fyrir, heldur
gamall maður.
„Ég kem víst eins og boðflenna löngu á undan öllum öðrum, en ég er
ekki orðinn maður til að vera í margmenni og vil heldur spjalla við hana
Tótý litlu í næði. Það eru orðin svo mörg ár síðan ég hef séð ykkur,“
sagði hann.
„Vertu velkominn,'pabbi minn,“ hrópaði konan glöð, „komdu, Tótý, og
vertu afa þínum til skemmtunar, ég hef svo mörgu að sinna, við eigum
von á svo mörgum gestum núna rétt á eftir.“
Tótý settist með afa sínum inn í stofu.
„Tótý litla, en hvað þú ert orðin stór, ég verð að hætta að kalla þig
litla, þú ert orðin stærri en ég. Samt finnst mér svo stutt síðan ég hossaði
þér á hné mér, en nú gætir þú víst frekar setið með mig. Og nú ertu
komin yfir tekt, eins og stundum var sagt áður fyrr. Ég er hér með lítilræði
handa þér, þú berð nafn ömmu þinnar heitinnar, þótt aldrei væri hún
kölluð Tótý.“ Gamli maðurinn þagði við, starði út um gluggann litla
stund, en svo dró hann umslag úr vasa sínum og rétti stúlkunni.
„Ég minnist annars fermingardags," hélt hann áfram, „það var fyrir
löngu síðan, meira en hálfri öld, þá var fermdur drengur í sveitinni minni.
Hann átti heima innarlega í dalnum og var elzta barnið á bænum, for-
eldrarnir voru mjög fátækir. Kvöldið áður sat móðir hans við að gera
honum skó úr þurrkuðu steinbitsroði. Þá voru vegalengdir stundum mældar
á þann veg, að talað var um, hve mörg pör af roðskóm þyrfti til að komast
svo og svo langa leið. Hún tók líka til vinnufatnað, sem hún lét I poka
eftir að hafa lagfært þær flíkur, sem viðgerðar þurftu með. Móðirin var á
stjái fram eftir nóttu, siðast tók hún til handargagns spariföt drengsins.
Það voru blá vaðmálsföt, sem hún hafði saumað þá um veturinn. Dreng-
urinn gat lítið sofið um nóttina, því daginn eftir myndi verða gerbreyting
á lífi hans. Hann rumskaði snemma um morguninn við það, að móðir
hans var að klæða sig, aðrir voru í fasta svefni í baðstofunni. Hún fór út
og mjólkaði kúna, og svo bakaði hún flatkökur, nokkrar af þeim vafði
hún inn i klút og setti mjólk á flösku. Þetta átti að verða nesti fermingar-
drengsins. Hann kvaddi systkini sín og foreldra með kossi og lagði síðan
af stað til kirkjunnar, aleinn með fatapokann á bakinu og nestispinkilinn
I hendinni. Kirkjan var aðeins áfangi á leið hans, vegna þess að hann var
ráðinn háseti á bát út með firði. Þegar athöfninni í kirkjunni væri lokið,
myndi hann hafa fataskipti og koma sparifötum sínum I geymslu og halda
síðan áfram, því hann átti að mæta þá um kvöldið hjá formanninum.
Drengurinn hélt nú leiðar sinnar, hann nam snöggvast staðar á háu leiti
til að sjá bæinn sinn í síðasta skipti um langan tíma. Þarna kúrði bærinn
pínulítill undir snarbröttu fjalli, og reykurinn liðaðist upp úr strompinum
á grasi gróinni þekjunni. En svo hélt hann aftur af stað og greikkaði
sporið, hann átti langa leið fyrir höndum."
Afi tók sér málhvild og horfði á Tótý, hún skammaðist sín, henni fannst
eins og afi sinn myndi vita, hvað hún hafði verið ósanngjörn rétt áður en
hann kom. Hana grunaði, að hann væri nú að lýsa sínum eigin fermingar-
degi.
„Allt fór vel hjá þessum dreng, hann svaraði spurningum prestsins rétt,
svo fiskaðist vel þetta vor, og hann gat fært foreldrum sínum mikinn fisk
og fékk blessun þeirra í fermingargjöf og annað ekki. En hann var ósköp
Slys og afbrot
Fjölmörg dæmi sýna og sanna, að ölv-
aðir einstaklingar eiga mjög á hættu að
verða fyrir slysum. Skýring þessa er m. a.
sú, að áhrif áfengis valda að meira eða
minna leyti lömun á athyglisgáfu, sjálf-
stjórn, dómgreind og viðbragðsgetu
manna. Einkum kemur þetta glöggt fram
í umferðinni og á við bæði bílstjóra, hjól-
reiðamenn, göngumenn og aðra vegfar-
endur. En einnig á öðrum sviðum verða
oft slys af völdum ölvunar, eða þar sem
áfengið á a. m. k. einhvern hlut að máli.
Hér er átt við vinnuslys, slys í tengslum
við siglingar o. s. frv. Og full ástæða er
til að taka skýrt fram, að þau slys, sem
ölvaðir menn verða fyrir, eru mjög oft
mun alvarlegri og erfiðari viðfangs en þau,
sem gerast meðal allsgáðra manna.
Margar rannsóknir vísindamanna í ýms-
um löndum hafa sannað, svo að ekki verð-
ur um villzt, að það er augljóst samband
milli áfengis og afbrota. Ekki er það þó
jafn sterkt og ótvírætt varðandi öll afbrot.
Þegar um ofbeldisglæpi er að ræða, kem-
ur það gleggst fram. En svonefnd hagn-
aðarafbrot (stuldir, ávísanafalsanir o. fl.)
eru einnig oftast framin undir áhrifum
áfengis.
Skýringin á því, að ölvun getur orðið
svo örlagarík i þessum efnum, er sú, að
dómgreindin dvínar, sjálfstjórnin bregzt og
viðbragðsgetan svíkur. Afleiðingin verður
sú, að sá, sem er ölvaður, kemur öðru-
vísi fram og sýnir miklu minni ábyrgðar-
kennd en hann mundi annars gera.
Hér er því ekki um neitt vafamál að
ræða: Það er öruggast að neyta aldrei
áíengra drykkja.
ATH.:
( síðasta þætti féll niður heiti þáttarins,
en hann hét: VINNA OG ÍÞRÓTTIR.
-------------------------------------^
484