Kirkjuritið - 01.04.1977, Page 62

„Dæmisögurnar", í víðustu merkingu
orðsins, byggja á auðugum sjóði mjög
nákvæmra athugana. Höfundurinn hef-
ur næmt auga fyrir hegðun mannanna,
þó fullur samúðar og væmnislaust,
stundum enda glettinn. Hann tekur
eftir innbornum dyggðum þeirra (ást
föður á ónytjungnum, syni sínum, um-
hyggja smalans fyrir fénu), en ekki
síður misjöfnum hvötum, sem liggja til
grundvallar gerðum þeirra. Maður einn
fór ofan um miðja nótt til þess að
leysa úr vandræðum granna síns —
en aðeins af þeirri ástæðu, að þrá-
beiðni mannsins var að verða honum
með öllu óbærileg! Öheiðarlegur ráðs-
maður, sem sagt hefur verið upp
starfi, tryggir afkomu sína með vafa-
sömum aðgerðum, að ekki sé meira
sagt. Sjálfsagt mesti þrjótur, en hví-
líkt dæmi um ráðsnilld á raunastund!
í síðastnefnda dæminu fer skopið
varla fram hjá neinum. Og háð og spé
er víðar að finna en í Ijós kemur við
lauslegan lestur. Stundum eru djúp-
rætt sannindi flutt niður á svið hins
hversdagslega. ,,Þegar þér er boðið
af einhverjum til brúðkaups, þá set
þig ekki í hefðarsæti, til þess að ekki
fari svo, ef maður fremri þér að virð-
ingu skyldi vera boðinn af honum,
að sá komi, sem bauð þér og honum,
og segi við þig: Gef þú þessum manni
rúm, og verðir þú þá með kinnroða
að taka hið ysta sæti.“ 7) Fljótt á litið
heilræði um hegðun í samkvæmi, var-
úðarregla til að firra vandræðum.
Sjálfsagt hafa ýmsir áheyrendur skilið
það svo. En við nánari umhugsun kann
að hafa runnið upp fyrir þeim, að hér
var fleira á ferð. ,,Hver, sem upphefur
sjálfan sig, mun niðurlægður verða.“
Þessari lexíu kann að hafa verið bætt
við af höfundi guðspjallsins (hún kem-
ur víðar fyrir); en þar með var les-
andanum komið á sporið, þótt hins
vegar væri ekki úr vegi fyrir hann að
kafa enn dýpra niður í ummælin. Jesú
hefði verið trúandi til þess að láta
mönnum það eftir sjálfum að kom-
ast að merkingu orða hans. Eða svo
annað dæmi sé tekið: ,,Vertu skjótur
til sætta við mótstöðumann þinn, með-
an þú ert enn á veginum með honum>
svo að mótstöðumaðurinn selji þið
eigi dómaranum í hendur, og dómar-
inn selji þig þjóninum í hendur og þér
verði varpað í fangelsi." 8) Augljóslega
heillaráð, og segir sig næstum sjálft.
sérstaklega ef þú ert ekki of viss um
ágæti réttarfars lands þíns — og Þ°
var þetta ekki aðeins hagnýt ráðlegg-
ing. Hér er engum ,,móral“ bætt við,
en í Ijósi kenningar Jesú í heild (svo
hér sé hlaupið fram fyrir sig) er ekki
erfitt að sjá, að hann varðar og snertir
eitt af þeim stefjum, sem sífellt koma
aftur og aftur — þ. e. að fólkið, sem
hann talaði til var í aðstæðum, þar
sem reið á aðtaka ákvörðun og það
strax, því að að hika var sama og
tapa. Þegar allt kemur til alls, snerta
þessi ummæli eilíft viðfangsefni mann-
legra örlaga, en þess verður ekki var*
í fljótu bragði. Niðurstaðan verður sú,
að þannig sé lífinu varið, allt frá hinu
neðsta til hins efsta. Grundvallarregl'
ur mannlegra athafna — líkt og nátt-
úrufyrirbærin — falla inn í alheimS'
reglu, sem Skaparinn hefur komið á,
og þeir geta þekkt og skilið, sem auga
hafa að sjá og eyru að heyra. Engar
kringumstæður daglegs lífs eru svo
lítilfjörlegar eða venjulegar, að þær
60