Eimreiðin - 01.06.1922, Blaðsíða 57

eimreiðin
RITSJÁ 185
I þessu hefti eru margar rifgerðir, sumar sfuttar og sumar all langar,
°9 efni ýmislegt, en þó má athugull lesandi vel finna sama þráðinn í allri
bókinni. En um hann var nokkuð sagt í Eimreiðinni 1921, III.—IV. hefti,
þar sem getið var fyrri hefta Nýals, og reynt að rekja aðaldrættina í
heimsskoðun höfundarins. En þó eykur höf. hér enn við á ýmsum sviðum.
Það er fyrst um þessa bók að segja, að hún er yfirburða vel rituð,
°9 vafalaust í besta lagi, sem ritað hefir verið á íslensku. Málið er hreint
°9 þróttmikið og setningar fagurlega myndaðar. Einstaka orðatiltæki koma
þó helst til oft fyrir, eins og t. d. „á jörðu hér“, en eftir þessu verður
að, eins tekið fyrir þá sök, að alt er annars svo fágað. Efnis meðferð
er og í besta lagi, og með köflum snildarleg. Frá þessu sjónarmiði er
bókin listaverk, og væri góð fyrirmynd mörgum af skáldum vorum, sem
veI mættu skrifa tilgerðarminna, en sterkara mál, en þeir gera. Vil eg
^enda á til dæmis um snildarlega samdar ritgerðir, án þess þó, að vilja
Velja fyrir aðra: Stjörnujarðfrædi, sem byrjar svo: „Úti stóð eg fyrir
stundu, og horfði á þessa höfuðprýði himnaríkis, hina silfurblikandi
^enus", Arnarhreiðrið, Uppgötvanasaga, Onnur uppgötvanasaga, Torleiði,
Saga ástarinnar. Nefni eg þetta talsvert af handahófi, og á við snild á
I^ágangi frekar en] hitt, að eg vilji taka efni þessarra ritgerða fram yfir
annað. En einmitt þetta, hve afbragðs vel bókin er skrifuð, þótt litið sé
^ra efninu sjálfu, vil eg benda mönnum á. Að því leyti mættu margir óska
að Þeir hefðu skrifað Nýal.
En skoðanirnar skiftast líklega heldur þegar að efninu kemur, og er
Þó langt í milli, eftir því hvað af efninu er tekið. Sumt er alþekt og
"V'ðurkend" sannindi. En aðal efnið, það sem alt hitt á að eins að styðja
°9 uPpIýsa, er kenning höf. um samband vort við líf á öðrum stjörnum,
etnkum í svefni, og afleiðingar, sem höf. dregur af því. En þó má þar
9rema glögt milli aðalatriðis og aukaatriða, og einnig milli þess, sem er
reYnslu sannleikur fyrir höf. og hins, sem er dregið af því og öðru. Og
e9 hygg ag höf. hafi ekki farið alveg hyggilega leið til þess að afla kenn-
ngum sínum fylgis, að steypa öllu þessu úr sarpi sínum í einu, því les-
endanum finst eðlilega, að heimurinn og tilveran líti öll dálítið öðruvísi
ef satt væri, og margur hikar við minna en það, að „taka til“ í allri
veröldinni.
Tökum ti! dæmis, að höf. hefði að eins sett fram uppgötvun sína um
g 1 órauma og miðilssambands, og undirbygt hana í ritgerð eftir ritgerð.
n hún er í raun réttri undirstöðuatriðið.
^enn hafa hugsað mikið um drauma, og eiginlega engu nær verið eftir