Eimreiðin - 01.04.1923, Blaðsíða 2

130
NORSK ÞJÓÐERNISBARÁTTA
EIMREI£>lN
eins og þrekmiklum ungling á gelgjuskeiði: hún er hávær urn
það, sem er að vaxa og vel fer á.
Saga norsku þjóðarinnar er furðu lík okkar sögu. í henrú
er dagrenning, dagur, kvöld, nótt og nýr dagur. Sá er mestur
. munur hennar og sögu okkar, að náttmyrkrið sígur þar síðar
yfir og fyr birtir af degi. En okkar nótt er heldur aldrei eins
dimm. Vfir henni er alt af-bjarmi liðins dags. Norska þjóðin
gleymdi fortíð sinni og tapaði tilfinningunni um, að hún var
ein og sérstök þjóð. Þegar hún vaknaði til meðvitundar um
sjálfa sig, vaknaði hún af draumlausum svefni. En íslensku
þjóðina hætti aldrei að dreyma.
1130—1240 var nærri hvíldarlaus innanlandsófriður í Nor-
egi. Fyrir þann tíma höfðu höfðingjaættirnar ríkar og ríklund-
aðar verið kjarni þjóðarinnar. En í innanlandsófriðnum blæddi
þeim út að mestu og konungs-draumur Haralds hárfagr3
rættist: eining Noregs í sterku konungsvaldi. En styrkur kon-
ungsvaldsins var mjög í því fólginn, að þjóðin var svo veik-
Þegar Noregur komst undir danska krúnu 1387, fékk hún
brátt danska eða dansklundaða embættismenn. Og þótt hún
reyndi að berjast gegn ofurvaldi þeirra í fyrstu, var hún of
sundruð og átti of lítið eftir af fornu aðalsblóði, til að leik-
urinn yrði'ekki alt of ójafn.
Kirkjan var þó lengi norsk. Hún hafði safnað um sig rík-
lundaðasta hluta þjóðarinnar, og í dómkirkjunni í Niðarósi
stóð skrín Ólafs helga, dýrðlings allrar þjóðarinnar. Meðan
katólskur siður ríkti í landinu, hélt því kirkjan best uppi e***"
ingu og sjálfstæði þjóðarinnar, og hún var bæði þjóðleg °S
sterk. En á öndverðri 16. öld var þjóðin svift þessu síðasta
brjóstvirki sínu, og lúterskur siður tekinn eftir valdboði kon-
ungs, en án nokkurrar andlegrar hreyfingar með þjóðinn*
sjálfri. Hvergi hefir siðbótin komist á svo mjög í trássi við
þjóðina sem í Noregi, og því er von, að kirkjan yrði þá e’ð*
lengur þjóðleg sem fyr.
Fornbókmentir átti Noregur nokkrar, en ekki í neinni lík-
ingu við ísland. En þótt geysimunur væri á auðgi norskra og
íslenskra fornbókmenta, skifti hitt þó enn meiru um örlög