Eimreiðin - 01.04.1923, Síða 61

EIMREIÐIN
Ritsjá.
HEILBRIGÐISSKÝRSLUR 1911 —1920. Samið hefir, eftir shyrslum
héraðslækna, landlæknirinn á Islandi. With an english summary 1922.
A árunum 1921 og 1922 gegndi Guðmundur prófessor Hannesson
Iandlæknisstörfum í bili, og tók hann sér þá fyrir hendur það stórvirki,
að gefa út heilbrigðisskýrslur um 10 árin á undan. Birtast þær nú í
þessari bók, sem er 200 + 180 —(— CVI, eða alls 486 blaðsíður í stærsta
átta blaða broti. Auk þess línurit, er sýnir fólksfjölda, barnkomur og
manndauða 1751 —1920.
Á eftir formála höfundarins kemur samandregið yfiriit yfir heilbrigðis-
ástandið á íslandi 1911 —1920, á ensku. Síðan er I. kafli: Yfirlit yfir
heilsufar og heilbrigðismál 1911 1920. Er þessi kafli mjög greinilegur
«g skýrt ritaður, og er sá partur bókarinnar, sem aðgengilegastur er al-
menningi til lesturs, enda afar margt af honum að læra. Fyrst er stutt-
lega minst á árferði á þessum árum. Síðan er um fólksfjölda, barnkomur
og manndauða, og fylgir því línurit það, sem áður er nefnt. Er þessi
kafli mjög merkilegur, ásamt línuritinu. Sýnir það skýrar en nokkuð
annað, hversu hætt þjóðin hefir verið komin, og hve stutt er síðan útséð
var um, hvort þessi þjóð ætti að Iifa eða deyja. Vil eg taka hér upp
dálítinn kafla um þetta: „Ef miðað er við það, að þjóð, sem lifir við
9Óð kjör og viðunandi landrými, tvöfaldist á 70 árum, þá liggur það í
augum uppi, að íslenska þjóðin hefir um langan tíma barist við dauð-
ann, og var jafnvel 1780—90 í þann veginn að deyja út. Fólksfjöldalínan
á 18. öldinni er eíns og línurit yfir hita dauðveiks sjúklings, og framan
af hinni 19. líkt og í Iangvinnum, tvísýnum afturbata. Old eftir öld höfum
vér legið fyrir dauðanum, og það er fyrst 1880—90, sem þessari dauð-
ans sótt léttir, og þá vonandi til fulls“. Þetta er svo merkilegt, að önnur
uppgötvun hefir ekki stærri gerð verið um sögu þjóðarinnar. Þjóðin ný-
risin úr sjúkdómi, sem var nærri búinn að leiða hana í gröfina! Og svo
vilja sumir halda, að alt sé nú verra en áður var.
Þá er III. og IV. kafli um farsóttir, mjög merkilegur og fróðlegur. Er
að eins skaði að svo fáir lesa þessar opinberu skýrslur, en vissulega er
margt ómerkilegra og ólæsilegra í blöðum og tímaritum, sem alþjóð les,
ea þessar lýsingar próf. G. H. — V. kafli er um aðra næma sjúkdóma.