Eimreiðin - 01.04.1923, Síða 20

148
NORSK ÞJÓÐERNISBARÁTTA
eimreiðin
trúna á menningarlega framtíð hennar. Þetta trúleysi kemur
ljóst fram í svari Welhavens, þegar systursonur hans, Ernst
Sars, vildi leiða honum fyrir sjónir, hvernig þungamiðja menn-
ingarinnar færðist alt af norður á við: »Hve nær heldur þú,
að röðin komi að Spitsbergen?«
En mitt í þessu trúleysi safna ýmsir bestu æskumenn Nor-
egs sér saman í trú á þjóðina, og meðal þeirra eru t. d.
Sars, Björnstjerne Björnson og Vinje. Sars tekur upp kon-
ungshugsjón Wergelands, að saga þjóðarinnar, jafnvel gegnum
dimmasta myrkrið, sé samfeld þróunarsaga, og hann hygst að
vekja trú hennar á sjálfri sér og framtíð sinni með því, að
sýna fram á þetta með sagnrituninni. 1857 kemur út fyrsta
sveitalífssaga Björnsons, Sigrún á Sunnuhvoli. Sú saga er orð
í tíma talað og stórvirki einmitt nú, þegar trúleysið á þjóðina
og einkum bændalýðinn var svo mikið meðal mentamannanna.
Björnson hafði sett sér það mark og mið með bókinni, að
reisa þá trú. Hann vildi með henni sýna fram á, hve mikið
var heilbrigt og sterkt í bændalífinu þrátt fyrir alt. Og honum
tókst að ná tilgangi sínum. Björnson varð eftirlætisbarn þjóð-
arinnar á örstuttum tíma. Hitt var þó meira, að trúin á al-
þýðuna og þjóðina í heild hafði aukist og norskum stjórn-
málum og andlegu lífi um leið vaxið styrkur.
Með vaxandi trú á alþýðuna fékk og mál hennar meiri byr.
Líka hafði vaxandi skilningur á því, sem hagkvæmt var, opn-
að augu margra fyrir því, hve þjóðinni var ilt að burðast með
ritmál, sem var svo fjarri töluðu máli alls þorra hennar. Og
því er eðlilegt, að einmitt nú hefur Vinje fyrsta blaðið á lands-
máli. »Dölen« kallaði hann það.
»Dölen« (Dalverji) var hvorttveggja í senn mjög einkenni-
legt blað og stórmerkilegt, eigi að eins vegna þess, að það
er fyrsta blaðið á landsmáli, heldur einnig af því, hve mjög
það er hold af holdi útgefandans. Vinje ritaði það að mestu
sjálfur, hann var engum háður og lagði í blaðið alla sál sína.
Þar birti hann merkustu kvæði sín, ferðasögur, háðsgreinar
og hniflingar, og þar ritaði hann um stjórnmál og ætíð á
sinn sérstaka hátt. »Dölen er lifandi maður en ekki dautt
blað«, sagði Vinje sjálfur. Það var alls ekki undarlegt, þótt
Vinje gengi undir nafninu »Dölen« manna meðal.