Eimreiðin - 01.04.1923, Blaðsíða 12

140
NORSK >]ÓÐERNISBARÁTTA
eimreiði^
ustu orðunum. Hugsjón Aasens er djörf, svo djörf, að engin
von er til, að nokkur hefði unnist til fylgis við hana, ef hann
hefði ekki fórnað henni æfistarfi sínu. En hvað gat hann gert
fátækur, umkomulaus og óþektur 22 ára bóndadrengurinn?
Hvernig gat hann safnað heilli þjóð um hugsjón, sem var svo
stór og erfitt að láta rætast?
Vafalaust er, að Aasen hefir ekki í fyrstu þorað að hugsa
sér, að hann væri því vaxinn að verða merkisberi þessarar
hugsjónar, og enn síður hefir honum verið það ljóst, hvernig
hann gæti vaxið til þess. Enda tekur hann nú frekast þá
stefnu í mentaviðleitni sinni, er ætla mætti, að ólíklegust vsen
til þess. Hann leggur nú mest kappið á grasafræði og rann-
sakar jurtalíf heimahaganna af alefli — og stundar þó mál-
vísindi jafnframt. En þótt undarlegt megi virðast, er svo að
sjá, að einmitt þetta hafi verið rétta leiðin. Með þessu tókst
honum að vekja eftirtekt á sér, og þess þurfti hann umfram
alt með. Einnig virðast þessar náttúrufræðisiðkanir hafa verið
góður skóli fyrir hann. Hann lærði á þeim að safna með at-
hygli og nákvæmni. Seinna var hann líka kallaður náttúru-
fræðingur málvísindanna.
Sumarið 1841 fer hann snögga ferð til Bergen. Honum
hafði tekist að draga saman fáeina skildinga, og þeim varði
hann til þessarar farar. En hvað vildi hann? Eflaust hefði
honum orðið ógreitt um svar, ef hann hefði verið spurður.
Það var einhver innri óró sem rak hann að heiman. Hann
langaði til að sjá sig um, og svo vildi hann freista gæfunnar
og vita, hvort hann gæti ekki komið sér á framfæri. Hann
hafði getið sér nokkurn orðstír fyrir kunnáttu í grasafræði,
og það gerði hann hugrakkari. Nú hafði hann grasasafn sitt
með sér og auk þess málfræði alþýðumálsins á Sunnmæri, er
hann hafði samið. Því var líkast sem ferðin hefði verið und-
irbúin síðan 1836. Hann var orðinn ágætlega að sér í grasa-
fræði, hafði rannsakað mállýsku fylkis síns og lært íslensku,
þýsku, ensku, latínu og grísku. En mestu skifti, að hann hafði
nú meðvitað mark fyrir augum: að vinna að endurreisn
norsks ritmáls, sem bygt væri á alþýðumálinu.
Nú varð það ljóst, að áhugi Christie forseta á alþýðumál-
inu hafði gripið um sig. Einmitt í Bergen hitti Aasen fyrir