Eimreiðin - 01.04.1923, Blaðsíða 29

e>mreiðin
NORSK ÞJÓÐERNISBARÁTTA
157
•Tiálsins skyldi framkvæmt í skólunum, og því varð alt á ring-
ulreið um þau efni, þar sem ekki var haldið fast við dönskuna.
1887 kom fram frumvarp til nýrra skólalaga í stórþinginu,
tar sem það var lagt á vald skólahéraðanna, hvort lands-
^iálið eða ríkjandi ritmál skyldi lagt til grundvallar við kensl-
nna. Um þetta frumvarp var þó lengi ramdráttur í þinginu,
°9 var það ekki afgreitt fyr en árið 1892. En þjóðin beið
eftir þessum' lögum með svo mikilli óþreyju, að sumar sveitir
v°ru búnar að gera ályktanir um þessi efni áður en frum-
varpið var orðið að lögum. Síðan hafa sveitirnar, ein eftir aðra,
*ekið landsmálið upp í skólana, þótt sú hreyfing yrði ekki
verulega ör fyr en á síðustu árum. í lok september 1919
höfðu 1800 fræðsluhéruð í sveitunum af 6000 samþykt lands-
málið sem aðalmál í skólunum, og þar af höfðu 230 gert það
a árinu. Og í öllum barnaskólum eru bæði málin kend. Nú hefir
tandsmálið líka fengið aðgang að öllum öðrum skólum, æðri
°9 lægri. Auðvitað varð það fyrst á kennaraskólunum. Á síð-
ari árum hefir verið niikill áhugi á, að stofna sérstaka menta-
skóla fyrir sveitamenn (landsgymnasium), þar sem landsmálið
er aðalmálið, og var sá fyrsti þeirra stofnaður á Voss fyrir 4
arum, og svo eiga þeir að koma hver af öðrum, með nokk-
nira ára fresti. Við háskólann hefir landsmálið auðvitað fengið
íafnrétti við ríkismálið.
Afarmerkur þáttur í málstríðinu er baráttan að fá lands-
rnálið inn í kirkjuna.
I þann mund, er Aasen reisti landsmálið, skyldi Noregur fá
nýja sálmabók, og var presturinn M. B. Landstad, sá er fyr
hafði gefið út þjóðvísur á norsku alþýðumáli, fenginn til að
s)á um útgáfuaa. Hann var skáld gott og þekti vel til sálma-
kveðskapar í Noregi á öllum tímum. Einnig var hann vel að
Ser um norskt mál og norska málsögu. Eftir 10 ára starf
tagði hann fram uppkast að sálmabók, með gömlum og nýjum
sálmum. Þar lét hann hvert skáld syngja með sínu nefi, svo
Sem honum þótti framast fært. Sjálfur bjóst hann við, að
^örgum mundi þykja sem sjá mætti vaðmálskufla í kjólklæddri
Sveit, en hann álítur, að ekki fari illa á, að hver sé sjálfum
Ser líkur, er hann kemur fram fyrir guð í bæn og sálmasöng.
^lefir hann víst litið á málið sömu augum og forfeður okkar,