Eimreiðin - 01.04.1923, Blaðsíða 27

EIMREIÐIN
NORSK ÞJÓÐERNISBARÁTTA
155
Suipaðar ályktanir komu frá fleiri kennaramótum á þessum ár-
Urti- Það tók líka oft svo langan tíma að túlka dönsk orð,
að lítill tími var ofurs til annarar fræðslu. Og 1874 kom til
umræðu í stórþinginu, hvort taka skyldi upp landsmálið í
kennaraskólunum og þá auðvitað hitt um leið, hvort kennarar
•yættu nota það í alþýðuskólunum. Tillagan féll í það sinn, en
a næstu þingum var enn þá talað um að leyfa að nota lands-
•nálið í barnaskólum meðal alþýðu. Og í fyrirsögn um reglu-
Serð barnaskóla frá 1879 er svo að orði komist, að kenslan
^gi fara fram á máli barnsins »svo sem unt er«. En bak
Ulð það orðalag liggur, að danskan skuli lögð til grundvallar.
Þegar bændahreyfingin norska eflist, verður smámsaman
^Eeyting á stjórnmálaafstöðunni. Eftir að »frjálsi óðalsbóndinn*
^Vrjar verulega að kalla eftir völdum í eigin málum og mál-
UlT1 landsins yfirleitt í hendur embættismanna, fer ljóminn af
honum í augum þeirra smátt og smátt. Þeim fer að þykja
hann mentunarlaus og finna af honum fjósalykt. Og svo fer
Þessi sami flokkur, er áður hafði samið stjórnarskrána og með
henni lagt grunninn undir bændaveldið, að leita stuðnings hjá
°bjóðlegum kaupmönnum, auðmönnum og konungsvaldi, enda
9af »skandinavisminn« því byr í seglin. Þessi flokkur vildi
styðja að því, að styrkja sambandið við Svía. 1858 var stofn-
að meðal ýmsra heldri manna í Kristjaníu fjelag, er kallað var
*Karl Johans lag«, í því augnamiði að bæta sambúðina við
^andaþjóðina. Eftir 1864 fékk sú stefna þó enn meiri byr,
enda sló þá óhug á þjóðina vegna viðburða þeirra, er þá
Serðust í Danmörku, og sá hún þá þann kost viturlegastan,
a|5 halla sér sem mest að Svíum. Er þá sagf, að sumir hafi
vdjað »heller svensk en bondestyre« (heldur sænska stjórn en
bændaveldi). Bændurnir leituðu aftur stuðnings hjá verkamönn-
UlT1» og á þann hátt kom upp frjálslyndur vinstri flokkur, er
Varði sjálfstæði landsins af alefli. Einkum varð þessi flokka-
sl<ifting skýr eftir 1850, enda hafði vinstri flokkurinn þá fengið
a^ foringja mesta stjórnmálamann, er Norðmenn hafa átt, Jo-
han Sverdrup. Hann var einn af þessum fáu glöggsýnu stjórn-
•ttálamönnum, er sjá alt til rótarinnar, oq honum var ljóst, að
uer var um meira að berjast en ytra sjálfstæði, hér var líka
að berjast um menningarstefnur. Sjálfstæði þjóðarinnar,. bæði