Eimreiðin - 01.04.1923, Blaðsíða 9

Eimreiðin NORSK ÞJÓÐERNISBARÁTTA 137
sýna fram á, að óráð væri að reyna að gera ritmálið norskt
roeð því að, taka upp í það norsk alþýðuorð. Slíkt taldi hann
aldrei geta orðið annað en spilta og skrælingjalega dönsku.
O9 lítið hélt hann að bætti úr skák, að taka upp norsk tví-
hljóð og norskar beygingarendingar, sem að eins væri að
finna »hjá lægsta skríl í menningarlausustu héruðunum« (»hos
den laveste Pöbel i de mere fordærvede Egne«). Ef norska
bjóðin átti að fá nýtt mál, þá taldi Munch ekki annað hlýða
en taka upp málfræði og talshætti fornmálsins, og hélt hann,
að þá mundi annað lagast þar eftir. En þótt hann vildi álíta,
að frumlegt og gott norskt mál, væri því nær aldauða, réð
hann þó til þess í lok greinar sinnar, að reyna heldur að
taka upp eina af hreinustu alþýðumállýskunum og laga eftir
fornmálinu, en að grauta saman dönsku og norsku í allskon-
ar mállýskum reglulaust, og ætla sér að fá ritmál á þann hátt.
Ef tekin væri upp ein hreinasta mállýskan með réttritun og
jafnvel málfræði fornmálsins, hélt hann að gera mætti það að
allsherjar talmáli og síðar að algildu ritmáli. — Munch kem-
Ur þarna fram með nýja þjóðernislega hugsjón í málstríðinu,
er að mörgu var mjög góð og síðar studdi að sköpun sjálf-
sfæðs norsks ritmáls. En hann notar hana að eins sem vopn
ttóti þeirri málhreyfingu, sem þá var að reyna að brjótast
fram. Skoðun hans var sú, að norska þjóðin ætti að gera sig
anægða með danska ritmálið, sem hún hafði.
Þótt ritgerð Munchs væri rituð af miklum myndugleik og
'ærdómi, nægði hún ekki til að þagga málstríðið niður. Kom
nu grein eftir grein um þetta efni í ýmsum norskum blöðum
°9 þó einkum »Statsborgeren« og »Morgenbladet«. Sumir
v'ldu halda því fram, að það ritmál, sem notað væri í Mor-
e9Í, hefði fullan rétt á að heita norskt. Hjelm og Wergeland
°9 flokksmenn þeirra börðust fyrir því, að það skyldi verða
Uerskt. Aðalritgerð Wergelands um þetta mál kom 1835 í
’nriaritinu »Bondevennen« og heitir hún »Om norsk Sprog-
reformation« (um endurreisn norska málsins). Þar leiðir hann
rök að því, að norska alþýðumálið hljóti að krefja réttar síns
fVr eða síðar og umskapa það ritmál, er þjóðin búi við. Rit-
rnálið segir hann að aldrei geti orðið lifandi og þjóðinni full-
næ9jandi nema því að eins, að það styðjist við alþýðumálið.