Eimreiðin - 01.04.1923, Page 23

eimreiðin
NORSK ÞJÓÐERNISBARÁTTA
151
viss um framgang þess og Aasen. Honum fanst oft, að tíminn,
sem málið hafði verið í niðurníðslu, væri orðinn svo langur,
að vandsjeð væri, hvort hægt væri að reisa það við. En þótt
vonleysið grúfði oft yfir honum eins og dimt óveðurský, gafst
hann aldrei upp. Hann að eins »böygdes til at upp sig retta«.
Svo virðist líka, að bak við óróna og kvíðann hafi verið nærri
ómeðvitið öryggi um framgang málsins. Það kemur t. d. fram,
Þegar Svíi nokkur, Tomander að nafni, spyr hann að því í
stúdentaleiðangri til Danmerkur 1862, hvort það sé hann, sem
sé að reisa nýtt norskt ritmál. »Nej, förlát«, svarar Vinje á
sænsku, »det ár icke alls jag, men det ár historien«. (Nei, fyr-
•rgefið, það er alls ekki eg, en það er sagan). Þá finst hon-
um ekki, að hann vera einstæðingur, sem er að reyna að
berjast móti straumnum, heldur studdur ómótstæðilegum öfl-
um, sem hljóta að brjótast fram.
Bæði bardagaaðferð Aasens og kjör voru alt önnur. Hanri
hafði föst laun til vísindaiðkana, og þurfti því aldrei að kenna
á harðleikni tilverustríðsins, eins og Vinje. Hann beitti heldur
aldrei eins sárbeittum vopnum í málstríðinu, og vísindamensku
hans viðurkendu allir. Hann var alls ekki bardagamaður að
eðlisfari. Þó æsti Vinje nokkuð upp í honum bardagalund, og
hann studdi »Dölen« trúlega. Napurhæðinn gat hann verið,
en eiturörvum beindi hann aldrei að einstökum mönnum.
Langmest vann hann í kyrþei og bak við alt vopnabrakið og
storminn, sem stóð af málstríðinu. 1864 kom málfræði hans
út að nýju, og 1873 orðabókin, og báðar þessar bækur ger-
breyttar frá fyrstu útgáfunni. Nú báru þær ekki lengur neinn
blæ af grautargerð fjölda mállýska, heldur sýndu þær heil-
steypt norskt mál. Nöfnunum hafði líka verið breytt, og nú
bétu þær »Norsk Qrammatik« og »Norsk Ordbog«. Á því
sést, að landsmálið er þegar orðið djarfara að krefja réttar síns.
Þótt Aasen væri nokkru eldri maður en Vinje, lifði hann
Þó miklu lengur. Hann andaðist ekki fyr en 23. sept. 1896,
°9 var þá 83 ára gamall. Honum varð þeirrar gæfu auðið,
auk þess sem hann naut virðingar sem vísindamaður, að sjá
stefnu sinni óðum vaxa fylgi. Líklega hefir hann verið farið
aö dreyma um sigur hennar innan afarlangs tíma. En þó verður
taepast um hann sagt, að hann væri gæfumaður. Hann hafði