Eimreiðin - 01.04.1923, Blaðsíða 14

142
NORSK ÞjÓÐERNISBARÁTTA
eimreiðin
Ollum kom saman um, að lúka eindregnu lofsorði á bseði
orðabókina og málfræðina. P. A. Munch kallaði bæði ritin
»Nationalværk«. Þó hefir málfræðin ef til vill verið enn meira
vísindalegt þrekvirki. 011 norska þjóðin skoðaði Aasen, óskóla-
genginn bóndasoninn, einn með mestu málfræðingum, er þá
lifðu og lifað höfðu. Hvernig verk hans var metið, má sjá af
því, að kgl. vísindafélagið í Þrándheimi, sem kostaði útgáfu
beggja ritanna, gaf honum alt, er inn kom fyrir málfræðina,
jafnframt því sem það hækkaði laun hans, og 1851 samþykti
stórþingið að veita honum lífeyri til vísindastarfsemi skilyrðis-
laust og án þess, að hann hefði sótt um það. Slíkt hefir eng-
inn hlotið í Noregi fyr eða síðar.
Einmitt þessi ár, sem Aasen var á rannsóknarferðum sín-
um hafði að ýmsu leyti orðið breytingar á andlegu lífi Norð-
manna. 011 andleg viðleitni meðal mentamannanna hafði meir
og meir horfið inn til þjóðarinnar sjálfrar. Þetta voru bein
áhrif frá »romantisku«-stefnunni, sem þá var ráðandi, eigi að
eins í skáldskap, heldur einnig í vísindum. Áhugi á sögu
hafði mjög vaknað og þó enn meir á gömlum alþýðuljóðum
og alþýðusögnum. Þessa stefnu má að nokkru leyti rekja til
straumhvarfa þeirra, er Rousseau kom af stað í mentalífi
Norðurálfunnar. Fyrst kemur hún ljóst fram á Englandi með
Macphersons »The Work of 0ssian« og Perey’s »ReIigues of
Ancient English Poetry«. Mestum þroska náði hún þó á
Þýskalandi með Herder, og þó einkum bræðrunum Grimm,
er gerðu rannsóknir þjóðsagna og alþýðukvæða að sérstakri
vísindagrein (um 1812), jafnhliða því, sem þeir voru höfundar
samanburðarmálfræðinnar (ásamt Rask) og vöktu áhuga
manna á gömlum málum t. d. fornþýsku, norrænu o. s. frv-
Romantiska stefnan í skáldskap kom til Noregs með Wel-
haven og reyndar hafði Wergeland orðið fyrir áhrifum henn-
ar líka. Og í vísindum kemur hún svo rétt á eftir. Það er
hún, sem vekur P. A. Munch til köllunar sinnar, sem sagn-
ritara norsku þjóðarinnar. Og brátt verður hún einnig til þess,
að farið er að leita uppi alþýðukvæði og þjóðsagnir. Voru
þar vinirnir ]örgen Moe og P. Chr. Asbjörnsen fremstir. Að-
ur hefir verið getið þjóðkvæðasafns Jörgen Moes 1840.
Næstu árin þar á eftir komu svo þjóðsögur og æfintýri þeirra