Eimreiðin - 01.04.1923, Blaðsíða 5

ElMREIÐIN
NORSK ÞJÓÐERNISBARÁTTA
133
^orsjón konungsins í stað sjálfstæðis þess, er þeir höfðu enn
ei9i lært að færa sér í nyt. Þótti þeim sjálfstæðið ærið dýrt
°S skattarnir þungir, er innlenda stjórnin lagði þeim á herðar.
1814 var sem eldmóður hefði gagntekið alla þjóðina. En
þvi var líkast sem hún oftæki sig þá. Og fyrstu árin þar á
eftir var hálfgert logn með þjóðinni. Hún heldur að vísu fast
a rétti sínum, en meir með seigu þreki en að þar kenni
æskuglóðar. En laust fyrir 1830 kemur Henrik Wergeland
°9 honum fylgir stöðugur stormur og vorregn. Rétt þar á
eih'r fara öldur júlíbyltingarinnar í Frakklandi um löndin. Og
1 einu andartaki er komið vor í norsku þjóðlífi með öllu því
Í3rauki og bramli, sem vorinu fylgir í snjóþungu fjalllendi.
Og þá kemur til kasta bændanna norsku. Wergeland og
irelsisöldurnar 1830 höfðu vakið þá. 1833 koma þeir mjög
fjölmennir til þings — eru alt í einu orðnir lang fjölmennasti
t>in9flokkurinn. Og þeir hafa fengið ötulan foringja úr eigin
^óp, ungan bónda frá ]aðri, Ole Gabriel Ueland. Þeir taka
nn að berjast fyrir frelsi og sjálfstjórn heima í sveitunum og
éruðunum. Áður hafði öll slík stjórn verið í höndum em-
ættismanna. Frelsi þjóðarinnar var því í raun og veru lítið
'nn á við. Hér var því mikið verk að vinna, og Ueland tók
Pae upp öllum öðrum fremur. Hann hélt á máli sínu með
sj'kri hyggni, festu og einbeitni, að ekki varð móti staðist.
ændurnir fengu stjórnina í sveitamálum í sínar hendur meir
°9 meir með hverju ári sem leið.
Bændurnir höfðu öllum öðrum framar varðveitt norskt
Ploðerni. En þótt vegur þeirra færi vaxandi, leið á löngu
angað til þeir fengu alment meðvitund um slíkt. Enn þá var
a°ska menningin einráð í landinu, og meira að segja er nú
ar'ö að leggja meiri alúð við en nokkru sinni fyr, að útrýma
loðlegu menningunni norsku, bæði blint og sjáandi. 1813
otðu Norðmenn fengið háskóla í Kristjaníu, og þar voru
anskar mentir einráðar. Allir aðrir norskir skólar voru til
ess sniðnir, að verða hæfilegar stoðir til að renna þar undir.
nientaða fólkið í borgunum talaði dönsku, kirkjumálið og
^bættismálið var danskt. Og sænsk-norski konungurinn varð
læra dönsku til að geta verið konungur í Noregi. Það
ar einskonar kóróna á þessari þjóðernislegu skollablindu’