Eimreiðin - 01.04.1923, Qupperneq 18

146
NORSK ÞJÓÐERNISBARÁTTA
eimreiðin
indum gefið henni byr undir vængi. Norðurlandaþjóðirnar
höfðu fengið augun opin fyrir frændsemi sinni og sameigin-
legum uppruna. Skáldin sáu í hillingum þá tíð, er »voldug
Norðurlönd« voru óskift og sterk. Síðan sáu þau, hvernig
þessi styrki stofn klofnaði í þrjár greinar og veiktist, og svo
var draumsýnin inn í framtíðina, að greinarnar skyldu aftur
sveigjast hver að annari og renna saman. Stefnan kom fyrs*
upp um 1840, en náði ekki verulega sterkum tökum á hug-
um Norðmanna fyr en um 1850, er stríðið stóð yfir milli
Danmerkur og hertogadæmanna. Hjálpaði það þá til, að þar
voru norskir herforingjar í liði Dana, er gátu sér mikinn orð-
stír. Þá náði »Skandinavisminn« svo miklum tökum á hugum
sumra, að eigi var örgrant um, að mönnum dytti í hug 1
fullri alvöru, að allar norrænu þjóðirnar þrjár skyldu fá eitt
sameiginlegt ritmál. Þjóðernisstefnan meðal norskra menta-
manna, sem þeir höfðu að miklu leyti getað samrýmt »Skan-
dinavismanum« 1840—50, dró sig í hlé. Og þess vegna voru
horfur á í fyrstu, að tillaga Aasens um nýtt norskt ritmál
væri hæsti kamburinn á hnígandi öldu.
En Aasen var nógu sterkur, til að geta staðið einn. Hann
lét ekki hugfallast. (Jm hann hefir verið sagt, að með árinu
1853 verði straumhvörf í lífi hans. Þangað til var hann um-
fram alt vísindamaðurinn, sem stöðugt vex að þreki og þekk-
ingu. Hann á að vísu langmið framundan með allri vísinda-
starfseminni, en það hefir ekki önnur áhrif á hann sem vís-
indamann en örfa hann og eggja. Eftir 1853 er hann umfram
alt faðir, er helgar barninu alla krafta sína, og þetta barn
hans er málið, sem hann hefir reist.
Næstu árin eftir 1853 snýr hann sér einkum að því, að
leitast við að skapa þjóðinni bókmentir á þessu máli. Hann
þýddi á það ýmislegt fyrir leikhúsið í Kristjaníu og sjálfur
ritaði hann bæði »1 Marknaden« og »Ervingen« í leikrits-
formi. Af þessu var það »Ervingen«, sem fyrst var leikinn á
öndverðu ári 1855, sem merkastur er, því að hann varð eftir-
lætisbarn norsku þjóðarinnar frekar en nokkurt annað leikrit,
þótt margir geri nú fremur lítið úr skáldgildinu. Efnið var
tekið beint úr norsku alþýðulífi, og það mátti sín mest um
vinsældirnar. Einnig skrifaði Aasen æfintýri, en gildismest eru