Eimreiðin - 01.04.1923, Side 35

eimreiðin
NORSK ÞJÓÐERNISBARÁTTA
163
lega hreint mál, og þá ritaði hann betur en Aasen, því að
°iál hans var auðugra að lífi og litum.
Með Vinje koma líka austnorsku mállýskurnar meir til rjettar
síns. Aasen hafði reist landsmálið meir eftir vestlenskum mál-
lýskum. Hann var vestlenskur að uppruna, hafði rannsakað
vestlensku mállýskurnar meira, og þær stóðu yfirleitt nær forn-
málinu. En Vinje var af Þelamörk og þekti alþýðumálið eigi
mikið annarsstaðar. Þetta var málinu vinningur að því leyti,
að annars hefði það tæpast getað hlotið vinsældir austanfjalls,
Þelamerkurmálið er líka talið standa flestum öðrum mállýskum
framar, af því að það hefir verið ræktað mest með alþýðu-
kveðskap og sögum. Þelamörkin reyndist ríkust af því hvoru-
tveggju, þegar tekið var að safna slíku.
Aasen sjálfur hneigðist eigi alllítið að stefnu Vinjes, að finna
landsmálinu almennara og alþýðlegra form. Það var líka mjög
> samræmi við skoðanir hans áður en hann varð fyrir áhrif-
um mentamannanna í Kristjaníu. Og þegar sól rómantisku
stefnunnar í málfræðinni lækkaði á lofti, hölluðust fleiri og
fleiri að því að gera málið svo létt og auðvelt sem unt væri.
Slíkt fór stundum mjög í öfgar, og olli það Aasen oft eigi
alllítils harms. En bestu og áhrifamestu fylgismenn landsmáls-
>ns, svo sem Garborg, Blix, Sivle, Eskeland, Hovden, Ross,
Torp og Hægstad, hafa þó allir kunnað að sigla þar rétt
milli skers og báru, og þeir hafa orðið áhrifamestir. En hinu
verður eigi neitað, að á síðustu árum hefir málið mist ýmis-
legt af því, er í fyrstu gaf því frumlegan og fastan svip, af
því að það reyndist því byrðarauki og þyngdi baráttuna við
dönskuna og ríkismálið. Á þann hátt hefir það orðið fyrir
áhrifum frá ríkismálinu, og að sumu leyti til nokkurs skaða.
En þótt það hafi að sumu leyti orðið að láta undan síga
vegna þessarar baráttu, er og víst, að það hefir meira við
hana unnið en tapað. Baráttan hefir sýnt, hvað frekast átti að
lifa, og hún hefir hjálpað til, að trúlega væri staðið á verði
um það, sem best er í landsmálinu, og skerpt um leið norska
bjóðernistilfinningu.
Enn er eigi unt að sjá til hlítar, hvernig norska málstríðinu
muni reiða af. Það eitt má sjá, að landsmálinu vex örar fylgi