Eimreiðin - 01.10.1924, Síða 57

eimreiðin „HVERNIG FERÐU AÐ VRK]A?“ • 369
það svona í raun og veru um sum skáld. Eins og í öðrum
Hstum er hér um að ræða tvennskonar starf, starf skynvitund-
arinnar annarsvegar, vorrar daglegu vökuvitundar, og hins-
VeSar starf undirvitundarinnar, sú sálarstarfsemi, sem fer fram
undir þröskuldi skynvitundarinnar, og oft er kölluð »innblást-
ur« (inspiration), út frá þeirri fornu hugmynd, að þar væri
um að ræða áhrif frá annarlegum verum, sem »blési skáldinu
því í brjóst«, hvað og hvernig það skyldi yrkja; dæmi þess-
arar hugmyndar höfum vér í Hómerskvæðum, þar sem skáld-
’ð ákallar Sönggyðjuna: Seg þú mér, Sönggyðja, o. s. frv. En
dæmi upp á hitt, skáldskap, sem aðallega er starf skynvitund-
arinnar, höfum vér í Eneasarkviðu Virgils skálds, er hefst á
°rðunum: Arma virumque cano, þ. e. ég syng um mann og
v°pn, o. s. frv. En að vísu mun þessi tvennskonar starfsemi
þlandast saman á margvíslegan hátt, en hjá hverju skáldi fyrir
S19 getur ýmist borið meira á þessu eða hinu.
Nú kynni margur að ætla, að önnurhvor þessi starfsemi
þæri af hinni að því, er árangurinn snerti. En fyrir fram er
ekki unt að segja neitt um það. Undirvitundin er að því leyti
eins og skynvitundin, að hún er bæði fjársjóður og ruslakista.
þaðan, djúpt neðan úr sálinni, koma æðstu hugboð og þrár
mannsandans, en þar á líka heima allskonar rusl. Og þó
sianda listirnar í nánu sambandi við undirvitundina og eru
sennilega þaðan runnar. Eðli þeirra sver sig í ættina við hana.
En af ávöxtunum verður jafnan að þekkja og dæma hvað,
Sem er, og ef ávextirnir eru góðir, þá má einu gilda, á hvorri
þeifri starfsemi, sem ég hef nú minst á, ber meira. —
Ef ég væri spurður, hvernig ég færi að yrkja, þá mundi
mér fara eins og manninum, sem ég gat um áðan, að ég
Yrði í hálfgerðum vandræðum með svarið. En óhætt er mér
að fullyrða, að meira ber á hinni ósjálfráðu starfsemi hugans
kjá mér, en hinni sjálfráðu. Og til gamans get ég reynt að
skýra stuttlega frá því, hvernig mér kemur fyrir sjónir sú at-
köfn, að yrkja, eða það, hvernig kvæði verða til.
Oft og einatt hefst sú starfsemi, sem ég veit af, á því, að
e9 fer að raula eitthvað — án orða; eitthvað fer að söngla
lnnan í mér, án þess, að ég viti glögglega, hvað úr því ætlar
að verða. Síðan smá-skýrist þetta, — orð og hendingar koma