Eimreiðin - 01.10.1924, Page 66

378
RITS]Á
EIMREIÐIN
mundi þó liggja næst í bók um íslenzka tungu aö gefa einhverjar bend-
ingar um það. Hitt skiftir minna, hvernig þetta kann að vera í öðrun'
tungum. En hér fer sem oftar, að verið er að ræða um atriði, sem ligsi3
fyrir framan alla íslenzku, eru eldri en hún og sem því í rauninni koma
henni harla lítið við. í § 334 segir þannig: „nf. eint. endaði í íslenzku
upprunalega á -a (sbr. frumnorrænu og finsku, t. d. maka = magi, haka
= hagi)“. Ætli ekki sé óhætt að segja, að þetta hafi einmitt aldrei átt
sér stað í íslenzku, heldur sé mikiu eldra en hún.
í § 389 eru talin tölunafnorð tvítugt og þrítugt. En slík nafnorð hafa
aldrei til verið og er helber misskiiningur úr útlendingum, sem ekki hafa
skilið, að hér er einungis um hvk. af tvítugr og þrítugr að ræða (t- d.
„um tvítugt"), og var óþarfi fyrir Islending að taka þessa bábilju upp
éftir þeim, þó hún standi í ritum frægra manna.
I § 423 stendur, að slokkinn sé hlutto. af týndri sögn. O, sussu nei-
Hún er alls ekki týnd, heldur bráðlifandi enn þann dag í dag í málinu
(sbr. Isl. Grammat. § 245) og flestar myndir hennar mikið notaðar í dag-
legu tali. Höf. hefur hér sem oftar haldið sér um of við sínar útlendu
fyrirmyndir, höfunda, sem ekkert þekkja í íslenzkri tungu, nema það, sem
finst í fornum bókum, þó það sé tilviljun ein, hvað þar kemur fyrir.
Þeir halda, að alt sé týnt, sem ekki kemur fyrir í þeim, þó það sé enn
á hvers manns vörum á íslandi. En slíkt ætti enginn íslendingur að glæP'
ast á að taka upp eftir þeim. Sama máli er að gegna um það, er sagt
er í § 425, að hlutto. af rokkva sé rokkvit. Þetta er líka tekið eftir út-
lendingum, sem ekki hafa vitað, að hin rétta mynd rokkit er enn til >
málinu (sögnin beygist eins og slokkva, stokkva), en rokkvit óefað hvk.-
mynd af lýsingarorðinu.
I § 430 stendur, að þát. af ausa sé jós — jusum, en ætti að vera
*jósum. Af þessu virðist auðsætt, að höf. heldur, að myndin „jósum" sé
ekki til eða komi ekki fyrir (sjálfsagt tekið eftir einhverjum útlendingi)-
En það er öðru nær en svo sé. Myndin kemur fyrir í íslenzku bæði að
fornu og nýju. Eg hef safnað alimörgum dæmum úr ritum 19. aldar, þaf
sem hún kemur fyrir, og að því er fornritin snertir, þá hefði höf. ekki
þurft annaö en að fletta upp í riti réktors Jóns Þorkelssonar „BeyginS
sterkra sagnorða í íslenzku" (bls. 14), til að sannfæra sig um, að hún
kemur líka fyrir á allmörgum stöðum í fornritum vorum.
í § 431 segir, að nút. af hanga sé hangi. Það er að vísu rétt, að
önnur nút.-mynd en þessi kemur ekki fyrir í fornritum vorum. En það er
tilviljun ein. Sögnin hefur í fornmálinu (eins og nú) haft bæði sterka og