Eimreiðin - 01.07.1927, Síða 73

eimreiðin
ERFÐASKRÁ BEETHOVENS
265
aftur í tímann, því að eflir Krist mun varla nokkurt mikilmenni hafa náö
siíkum tökum á heiminum eins og Beethoven. Þó má telja víst, að hann
ei9i eftir að stækka í augum heimsins, því að sum seinustu verkin hafa
menn enn ekki lært að meta að fullu. Það leið heill mannsaldur eftir
dauða Beethovens þar til menn tóku að skilja þau. Hátíðamessan var
ekki sungin og leikin fyr en löngu eftir dauða hans. 1845 var hún
flutt opinberlega, og svo liðu heil 10 ár þar til hún var flutt aftur. —
Jafnvel heimsfrægir listamenn, eins og t. d. Spohr og Mendelssohn, skildu
ekki þessi seinustu verk. Löngu eftir lát Beethovens kom það enn fyrir,
að meðlimir mætra hljómsveita hlógu að verkum hans, er átti að taka
Þau til meðferðar, og jafnvel þó að ekki væri um seinni verkin að ræða.
I Beethoven bjó sífeld þroskunarhreyfing snillingsins. En það er eins
°9 örlögin hafi lagt á hann ógurlega byrði til þess að gera hann að
ofurmenni bæði í mannlegum og listarlegum skilningi. Hann var fæddur
1770 en fór að finna til heyrnardeyfðar 26 ára gamall. Þegar hann var
32 ára reit hann erfðaskrá þá, sem í þýðingu fer hér á eftir, en lifði
25 ár eftir það. Hann var alveg heyrnarlaus, er hann skrifaði seinustu
verkin. Þar við bættist, að hann lifði einnig að öðru leyti fremur ham-
’ngiusnauðu lífi. Eins og sjá má í handritinu, hefur hann skrifað erfðaskrána
1 mikilli geðshræringu og hugsað um leið og hann skrifaði. Þar sem hann
auk þess hafði litla bóklega mentun, þá má ekki dæma setningaskipunina
09 stílinn eftir mælikvarða bókmentafræðinga. Eg hef ekki viljað lagfæra
s*ílinn neitt. Menn verða að lesa erfðaskrána með það í huga, í hvaða
ástandi bréfritarinn var. Þá mun öllum Iesendum skiljast, að skjal þetta
er einhver sú átakanlegasta játning þjáðrar listamannssálar, sem nokkurn
líma hefur komið fram og um leið einhver áhrifamesti ritkafli, sem til er.
minningarhátíð eina í París var erfðaskrá þessi mælt fram af fræg-
um sjónleikara. Ég skal leyfa mér að tileinka íslenzkum listamönnum
fortíðar, nútíðar og framtíðar þýðinguna. En þau heilögu orð hljóða
þannig:
Fyrir bræður mína, Kairl og Jóhann, lesist og fullnægist eftir dauða minn.
O, þið menn, sem haldið eða segið, að ég sé fjandsamlegur, þrár eða
Servitur, hvað þið gerið mér rangt til! Þið þekkið ekki leyndu orsökina
hugarburði yhkar. Hjarta mitt og hugur voru frá bernsku hneigð að
v,ðkvæmum tilfinningum góðvildar. Altaf var ég jafnvel reiðubúinn til
að framkvæma stórræði, en hugsið aðeins um það, að síðan fyrir sex
aTUrn hefur þjakað mig óheillaástand, sem hefur versnað fyrir tilverknað
°v‘turlegra lækna. Ár eftir ár var ég svikinn í þeim vonum mínum að
bata, og að lokum var ég neyddur til að horfasj í augu við langyint
n,ciu, sem aðeins læknast á fleiri árum eða er jafnvel Ölæknanlegt með
°Hu. Ég, sem var fæddur með kviku og fjörmiklu skapi og var jafnvet
T’’°ttækdegur fyrir dægrastyttingar samkvæmislífsins, ég varð snemma að
°rðast menn og lifa einmana lífi. Ef ég svo einusinni vildi gleytna
essu öllu, ó hve harðneskjulega kastaði þá mín tvöfaldaða reynsla a