Eimreiðin - 01.01.1930, Síða 116

-96
RITSJÁ
EIMREIÐIN
fátt frá honum að segja. Oss er t. d. ti! efs, hvort Reykjavíkurdeild Bók-
mentafélagsins er nefnd á nafn, og víst voru framkvæmdir hennar l'ka
harla litlar framan af. Bókin er prentuð með góðu letri og prýdd göml-
um myndum og kortum, en prófarkalestur er í bágbornasta lagi. Vonandi
verður hún upphaf þess, að fleiri bæir og héruð taka rögg á sig og ráÖa
kunnuga menn til að rita sögu sína áður en atburðir síðustu tvegSI3
mannsaldra fyrnast um of.
Vér höfum haft meiri skapraun en svo af dönskum þýðingum sænskra
höfunda í íslenzkum skápum, að vér viljum Iáta hjá líða að mæla hið
bezta með hinni fyrstu íslenzku kenslubók í sænsku. Vér efum að visu,
hvort hún muni vel fallin fyrir þá, sem ekkert þekkja fyrir til annarra
mála. En hverjum íslenzkum manni, sem stautar sig fram úr dönsku,
að vera fært með tilstyrk Ieskafla hennar og orðasafns að verða jafu
vígur á sænsku á fáum dögum. Þess er óskandi, að sem flestir noti sér
það færi, sem hér er boðið. Framburðarreglur bókarinnar eru ekki a'tar
á marga fiska. En það skal játað, að mjög er erfitt að lýsa framburð'
erlends máls fyrir Iesöndum, sem ætla má að vanti alla undirstöðu í a'
mennri hljóðfræði.
Um þær mundir sem latínuskóli var fluttur frá Bessastöðum til Reykl3
víkur og ljóðabækur Bjarna Thorarensens og Jónasar Hallgrímssonaf
voru að koma á prent í fyrsta sinni, hóf V. U. Hammershaimb, þá stu
dent í Kaupmannahöfn, færeyskt bókmál og bjó til stafsetningu, sem m)°S
nálgaðist íslenzkan rithátt, því til handa. Ofan á þenna grundvöll hefur
verið hlaðið, einkum á síðasta mannsaldri. Málið hefur náð töluverðum
þroska og bókmentir þess nokkurum vexti.
Sumum íslendingum, sem kynzt hafa ávöxtum þessa starfs, hefur ísr'ö
fremur ógiftusamlega. Þeir hafa fundið beygingar, sem þeir voru ekk'
vanir, orð, sem létu ókunnuglega í eyrum, merkingar, sem þeim virtuS1
skringilegar. Því næst hafa þeir þakkað guði sínum, að hann hafði geym1
þá fyrir orðbragði þessara tollheimtumanna, og þózt fara réttlættir heim-
Aðrir hafa litið fegnari augum á hina nýju rás viðburðanna. Oldum
saman höfðum vér orðið að „mælást einir við í útskerinu". En skyndi
lega tekur veggur einangrunarinnar að færast úr stað. í næsta útskerl
rís upp mál, sem hverjum íslenzkum manni er skiljanlegt á bók, og ryðu>
sér til rúms.
En þó að mikill fjöldi orðanna sé kunnur úr íslenzku, eru ófá,