Eimreiðin - 01.07.1931, Síða 117

EIMREIÐIN
RITSJÁ
317
Það er huorki tíbrá né hillingar yfir atburðunum, heldur er hér á ferð-
>nm veruleikinn sjálfur, nakinn veruleikinn og miskunnarlaus.
„Vér héldum heim“ hefst með lýsingu á því, þegar vopnahléið var
komast á. Hermennirnir á vestur-vígstöðvunum þora varla að trúa
fregninni, svo lengi eru þeir búnir að þrá friðinn árangurslaust. „Stríðs-
ar>n hafa hlaðist hvert á annað ofan, eitt vonleysisárið bætfist við annað"
°S aldrei kom friðurinn. Sífelt þyntist fylkingin, aðeins örfáir eftir ófallnir
af herdeildinni og aðeins þrír gamlir hermenn eftir frá 1914. Og loksins
er friðurinn að koma.
Heimkoman er hermönnunum ný vonbrigði. Dorgarinn og hermaður-
Inn shilja ekki lengur hvor annan. Stríðið hefur gerbreytt öllu, hermönn-
»num sjálfum, heimilunum, ættingjum og vinum. Heima í föðurlandinu
fíkir neyðin, borgarastyrjöldin, byltingin. Alt þetta kemur hart niður á
hermanninum. Hann kann ekki heldur við sig í hinu borgaralega um-
heerfi, finst sér vera þar ofaukið. Samkvæmislífið er honum kvöl. Þvætt-
'nSur þeirra, sem aldrei hafa á vígvöllinn komið, um stríðið, vekur hjá
r°num ógleði. En endurminningin um liðnar skelfingar skilur aldrei við
hann. Hún kemur yfir hann öðru hvoru eins og martröð og gerir Iíf hans
ap kvöl. Skuggar hins liðna ofsækja hann, „andlit með dökkum augna-
•óftum — svipir, svipir, feiknalöng röð, endalaus hersing", bölvun styrj-
a'darinnar, eltir hermanninn löngu eftir að vopnin hafa verið slíðruð,
ehir hann árum saman.
Os þó sigrar hin ódauðlega vaxtarþrá mannsandans einnig hér. Hörm-
UnS endurminningarinnar víkur að lokum. í sögulok hefur hin sundur-
sál hermannsins sætt sig við hlutskifti sitt. Hóglát, en vonglöð starfs-
Pra hefur að síðustu gefið honum þrek til að horfast í augu við tilveruna:
„Nokkur hluti tilveru minnar hefur staðið í þjónustu eyðileggingar-
■ntiar; hann hefur verið helgaður hatri, fjandskap og manndrápum. En
1 >nu hef ég haldið. Það er mér nærri því hlutverk og leið. Ég ætla að
u>nna að mótun sjálfs mín og vera jafnan viðbúinn, ég vil neyta bæði
a»da minna og hugsana, ég ætla ekki að Iáta mikið yfir mér, heldur
‘da áfram förinni, jafnvel þó eð ég kysi stundum helzt að nema staðar.
30 er margt, sem reisa þarf við, og á flestöllum sviðum er yfirbótar
Port. Nú ríður á að vinna og grafa það fram, sem hulist hefur skriðum
a^þessum árum sprengikúlna og hríðskotabyssna. Þess er ekki krafist,
a hver og einn sé brautryðjandi, magnminni hendur og veikari kraftar
9e,a líka komið að haldi. Meðal þeirra ætla ég að Ieita að hlutverki
n>mu. Þá munu hinir dauðu þegja, og fortíðin mun ekki lengur ásækja
ln>9, heldur veita mér lið. — — — Nú veit ég, að alt í lífinu er iíklega
1 annað en undirbúningur, starfsemi í einstökum atriðum, í ótal hólf-
Um og ótal æðum — og eins og frumhólf og safaæðar trésins þurfa ekki
annað að gera en taka við vökvanum, sem að neðan kemur, og leiða
ann áfram upp eflir, þannig verður eflaust einhvern tíma úr þessu þytur
°9 sólgullið lauf, efsti toppur og frelsi. Ég ætla að byrja“.
hafa verið bornar brigður á það af sumum, að Remarque hafi í