Eimreiðin - 01.07.1942, Síða 110

286
RITSJÁ
uimheib'n
alrikisform eru aðeins tvö: l).jóð-
ríki eða ]>jóðlegt sjálfstjórnarriki
og i öðru lagi einræðisríki eins
manns, eins flokks eða erlends
valds, með öðrum orðum þjóðrœði
eða einræði, sem eru algerðar and-
stæður. í II. kafla er svo rætt nán-
ar livað til þurfi, til ]>ess að á kom
ist þjóðleg starfsheild og þjóðríki.
Þar bendir höf. meðal annars rétti-
lega á, að samveldi sjálfstæðra
])jóða sé langlíklegasta ríkjaformið
að lokinni þessari styrjöld. í III.
og IV. kafla ritsins ræðir höf. um
]>að, livernig rétt og lifræn rikis-
hugsjón verður til, um samlögun
frelsis og stjórnar, stjórnlega mcin-
þróun, starfsform þjóðrikis o. s.
frv. og skýrir mál sitt með línurit-
um. f V. kafla er rætt uin muninn
a ])jóðræði og lýðræði og um stig
lýðræðisins, og loks fjallar VI.
og siðasti kaflinn um skipu-
lag þjóðríkisins, sem er takmark
hinnar lifrænu ríkisþróunar. Mikil-
vægasta skrefið til ]>essa skipulags
er að gera efri deild alþingis að
þjóðdeild, sem öll sé kjörin af þjóð-
inni i einni lieild og þar af Ieið-
andi málsvari og vörður heildar-
hagsmuna þjóðarinnar. „Neðri
deild yrði áfram lýðdeild — eins
og allt þingið er nú.“
Það er ekki rúm til þess hér að
lýsa greinargerð höf. um skipulag
þjóðrikisins nánar. En nú þegar
verið er að fjalla um framtíðar-
skipulag rikisins og ný stjórnar-
skrá í smíðum, ættu tillögur liöf-
undarins að athugast vandlega, og
af engum ])ó fremur en sjálfum lög-
gjöfunum. Þeir hafa allra manna
heztar aðstæður til að færa sér þær
i ■ nyt og koma því til leiðar, að
þjóðin njóti góðs af þeim. So. S.
Gríma 17.
Tímarit fyrir íslenzk þjóðleg
fræði. Ritstjórar: Jónas Rafnar og
Þorsteinn M. Jónsson. Akureyi'1
1942 (Þorsteinn M. Jónsson). Ég
hef alltaf Iiaft gaman af að lesa
þjóðsögur, allt frá því að ég víir
lítill hnokki, sem rétt gat stautað,
og ekki hefur dálæti mitt á þjóð"
sögum minnkað, eftir að ég koinst
til vits og ára. Ekkert liygg ég.
betur sýni sköpunarþrá, skáld'
skap og hugsanalíf almennings en
alþýðukveðskapur (einkum lauss'
vísurnar) og þjóðsögur.
ísland hcfur verið geysiauðug*
á sagnir. Margt ]>eirra, sérstaklega
ævintýrin, er sameign niargra
])jóða, en mikill hluti hinna eig*n"
legu þjóðsagna er þó alveg íslenzk-
ur. Síðan þeir Jón Árnason °£
Magnús Grimsson gáfu út þjóðsog
ur sínar, hefur geysilegt þjóðsagna
flóð komið á markaðinn, og 1>0
einna mest nú siðari árin. Mafg*
])essa eru ])ó ekki þjóðsögur í eig'
inlegum skilningi, heldur ýmlS
dularfull fyrirbæri, tekin eft11
sjónarvottum, en það eru raunar
ekki þjóðsögur, heldur getur orðið
efniviður í þær, eða þá þsettir af
einkennilegum mönnum. Þótt þjó®
sagnaflóðið hafi verið furðu miki’ó*
hefur ekki mikið verið skrifað u111
þjóðsögur frá fræðilegu sjóna1
miði. Þó hefur dr. Einar Ól. SvcillS^
son gert allmiklar rannsóknir 1
því efni og ritað um þjóðsögur br 11
á islenzku og á crlendum málu1'1,
Þjóðsagnasafnið Grima l>o1
göngu sína 1931. Útgefandi 'al
Þorsteinn Metúsalem Jónsson, en
Jónas Rafnar læknir hjó undi1
prentun. Var safn þetta að nokkru
leyti framliald Þjóðtrúar og þjó®