Eimreiðin - 01.07.1947, Blaðsíða 64

216
FÉLAGSHUGSJÓNIN OG VALDSÓKNIN eimreiðiN
ekki alltaf ósigurinn vís. Því að það stig, sem þroski einstaklings-
ins hefur þegar náð, er einmitt að þakka sigri andans, mætti
sköpunaraflsins. Hvers vegna ættum vér ekki með hjálp þessa
afls að geta lagað og endurbætt vorar mannlegu samfélagsheildir
og náð eitthvað líkum þroskastigum þeim, sem vér liöfum eygt
álengdar í áðurnefndum liugsjónahillingum frumkristninnar,
frumþjóðríkisstefnunnar og frumsósíalismans? — Jú, vissulega!
Og það því lieldur, sem vér sjáum mörg merki um framfarir í
félagsþróun á öllum tímum sögunnar, Jiótt hnignun og upplausn
sé einnig til. Mörg gömul einvaldsríki eru all-eðlilegar lífslieildir
miðað við þroska sinna þjóða. Þeim ber þó helzt að líkja við
skeldýr með köldu blóði. Vestrænum þjóðum hefur nú fundizt
þær hafa náð þeim Jiroska, að þær mættu varpa af sér 6kelinni og
hafa þegar gert það. Flestum liefur samt orðið svo bumbult við
umskiptin, einkum þeim, sem lentu í lýðræðinu, að þær liafa
orðið því fegnastar að fá að skríða aftur í skel sína um hríð.^
Aðrar voru betur undirbúnar — áttu lil það mikið sjálfstæðra
líffæra, að þær gátu að ýmsu leyti farið að haga sér eins og
skepnur með stóra heila, innri beinabyggingu og heitu hlóði.
Fremstir á þessari nýju leið — hinni demókratísku eða þjóð-
ræðilegu þróunarleið — eru Bretar. Hverju sem menn trúa um
samband þeirra við hina fornu ísraelsmenn (sbr. tímaritið „Dag-
renning“) mega þeir skoðast hliðstæðingar þeirra nú á dögum: —
Drottins útvalin þjóð, ásamt þeim öðrum þjóðum og inönnuni,
sem ala samskonar félagshugsjónir og finna í sér hugrekki og
mátt til að gera þær virkar og starfandi.
1 fyrri grein minni (EIMR. 1. h. þ. á.) hefur verið drepið á
hinn brezka kjarna frjálsra þjóðborgara, sem ekki láta sér nægja
að syngja messur um hugsjónir sínar, heldur hafa þegar bæði
sáð og uppskorið. Þeir hafa gert demókratísk kraftaverk bæði
heima fyrir og í heimspólitíkinni. Þau hafa leitt til sigurs í
tveimur heimsstyrjöldum og nýrrar vonar fyrir framtíð vest-
rænnar menningar, sem margir voru orðnir vondaufir um.
Síðar mun ég ef til vill í sérstakri grein minnast á þær frjáls-
borgaralegu hreyfingar, 6em farnar eru að gera vart við sig í
ýmsum löndum Evrópu.