Eimreiðin - 01.07.1947, Blaðsíða 85

ECMREIÐIN
RITSJÁ
237
s*)gu hernáms íslands. Önnur eins
sagnaþjóð og íslenzka þjóðin myndi
vart láta slíka stórviðburði fram hjá
Ser fara án þess að skrá á bók. Nú
hefur Gunnar M. Magnúss, rithöf-
U|idur, riðið á vaðið. Og líklega
u*unu fleiri liernámssögur en þessi
hafa verið ritaðar um viðburðina hér
a landi í síðustu styrjöld, þó að í
handriti séu og ekki fullgerðar. En
hvað sem um það er, þá er hér ein
homin á prent, bók upp á 400 bls.
1 stóru broti, þar sem rakin er saga
hernámsins og þeirra viðburða ýmissa,
sem við það eru tengdir, á því merka
‘ímabili frá 10. maí 1940 til 8. maí
^5, að friðardagurinn rann upp.
8 þó er þetta aðeins fyrra bindið.
Það er hvergi nærri vandalaust að
* bók um nýafstaðið hernám ís-
amJs, 0g er varla við því að búast,
a uin heilsteypt verk sé hér að ræða.
'° er heldur ekki. Atburðirnir eru
v° til nýgengnir um garð. Enn er
k’argt á huldu um þau efni, sem hér
°ma til greina. Heildaryfirsýn skort-
. °8 dómur sögunnar um at-
j lna * landi voru þessi eftirminni-
j. ^j11 ar er enn ekki fallinn nema að
1 U h;yti. Höf. hcfur þá líka lagt
o S,<1 aherzlu á að safna heimildum
8 gera af fjölfræðilegt yfirlit, án
tij' ^ara mikið út í hin dýpri rök
sl 'h^burðanna og þau hcildarátök
aðyrjaldaraðila, sem leiddu til þess,
aðs V°rt lcotnst • þá einkennilegu
‘'stoðu, 8em hernámið hafði í för
með sér.
menæPÍn er 8U aðferð höf. að láta
tfkenð S<m Sjalllr voru virkir þátt-
s]c . r r 1 arekstrum hernámsáranna,
shku Sll,,'a 1>!l kafla, þar sem frá
uterr’11 ‘lrelcs!rum cr skýrt. Má geta
skýrsl' llæ!t Se ^ar V1® ehihliða
van'.A 'r'1’ Sem ver'h að taka með
arUö. þí í ■
urtast einnig sumir þeirra,
sem mikið konia við sögu hernámsins,
í öðru Ijósi en reynist allskostar rétt,
þegar öll kurl koma til grafar.
Frásögn höfundar er víða létt og
fjörleg. Ilann hefur varið tiltölulega
meira rúmi í ástandssögur og frá-
sagnir um ýms kátbrosleg atvik frá
hernámstímabilinu en efni standa til
og strangur sagnfræðingur myndi hafa
talið sér fært. En fyrir bragðið er
bókin skemmtilegri en hún ella hefði
orðið, þó að deila megi um sann-
leiksgildi sagnanna.
Fjöldi mynda prýða bókina, og ytri
frágangur hennar er yfirleitt vand-
aður. Sv. S.
SAGNAKVER SKÚLA GÍSLASON-
AR. Rvík 1947 (Helgajell).
Eins og kunnugt er um séra Skúla
Gíslason, prest að Breiðabólstað í
Fljólshlíð, var hann mikill unnandi
þjóðlegra fræða, og eru sumar beztu
sögurnar í Þjóðsögum Jóns Árna-
sonar birtar þar eftir handriti hans.
Sigurður prófessor Nordal hefur nú
búið trl- prentunar sjálfa skræðuna
með handritum séra Skúla, en liún
cr varðveitt í Landsbókasafninu (Lbs.
534, 4to). Er þctta liin prýðilegasta
útgáfa, sem með formála dr. Nordals
og athugasemdum gæti orðið til fyr-
irmyndar að síðari tíma útgáfum ís-
lenzkra þjóðsagna. Eins og dr. Nordal
bendir á í formálanum, gat Jón
Árnason ekki lesið próförk að fyrstu
útgáfu Þjóðsagna sinna, þar sem þær
voru prentaðar suður í Leipzig á
Þýzkalandi. Konrad Maurer las próf-
arkir þar, og komust margar prent-
villur inn í bólcina. Þar seni 2. útg.
var ljósprentuð, gat ckki orðið um
það að ræða, að leiðrétt yrði nokk-
urt orð eða stafkrókur í frumút-
gáfunni. Nú hefur verið úr þessu