Eimreiðin - 01.04.1953, Síða 48

120
RÚSSNESKAR BÓKMENNTIR
EIMREIBI^
á 19. öld í ritum rússneska skáldsins Vasily Andrejevich Zhuk-
ovsky (1783—1852). Zhukovsky, sem var sonur rússnesks aðalS'
manns og tyrkneskrar ambáttar, varð boðberi vestrænna bók-
menntastrauma frá þeim Byron, Scott, Goethe og Schiller, vinur
og leiðbeinandi flestra rússneskra skálda rómantísku stefnunnat
og kennari barna Nikulásar I., Rússakeisara.
Flestir þeir rithöfundar á 19. öld, sem mest kvað að i Rúss-
landi, voru frjálslyndir aðalsmenn. Þeir voru áhugamenn í bezta
skilningi orðsins, en litu niður á þá höfunda, sem höfðu ritstörfiu
að atvinnu. Aðal-bókmenntastöðvarnar voru latínuskóli sá fyrir
unga aðalsmenn og embættismenn, sem Alexander I., keisari, stofn-
aði í Moskvu. Skóli þessi, Tsarskoje Selo, var rétt hjá keisara-
höllinni, og lásu skáldin Zhukovsky og Karamzin með stúdentun-
um fagrar bókmenntir, útskýrðu þær og vöktu áhuga stúdentanna
fyrir þeim. Þess á milli hjálpuðu þeir þeim með ráðum og dáð,
þegar þeir komust í kast við yfirvöldin.
Úr latínuskóla þessum kom eitt mesta skáld Rússa á 19. öld, en
það var Alexander Sergejevich Pushkin (1799—1837). Hann vakti
mikla eftirtekt í skólanum fyrir ljóðagerð sína og varð stílsnill'
ingur mikill, sameinaði allt það bezta í bókmenntum 18. og 19-
aldar, enda las hann og tileinkaði sér þegar á skólaárunum rit
rómantísku stefnunnar, þar á meðal skáldverk Byrons, Shake-
speares og Scotts, og steypti í sitt eigið mót, en var jafnframi
frumlegur og sjálfstæður höfundur, bæði á bundið mál og óbundið-
Eftir að hann lauk prófi, gekk hann í utanríkisþjónustu Rússa-
En vegna ádeilu á stjórnina í ljóðum sínum féll hann í ónáð, var
sendur suður að Svartahafi og dvaldi um nokkur ár í KishineV
og Ódessa. Seinna settist hann að á föðurleifð sinni og slapp nauð-
uglega frá að verða dæmdur meðsekur í samsæri gegn stjórninni-
Það var sjálfur keisarinn, Nikulás I., sem bjargaði honum úr
þeirri hættu og lét hann eftir það setjast að í höfuðborginni undir
sínu eftirliti og vernd. Kona hans, hin fagra Natalja Goncharova,
hafði hvorki sömu áhugamál og hann né vit á að meta hæfileika
hans. Vegna léttúðar hennar lenti hann í deilu við fósturson
hollenzka sendiherrans í Moskvu. Þeir háðu einvigi, og í því særð-
ist Pushkin til bana, aðeins 38 ára að aldri.
Pushkin var jafnvígur á allar greinar skáldskapar. Hann orti
ljóð, sem ekki standa að baki beztu ljóðum Byrons, svo sem
kvæðið Ruslan og Ljudmila. En áhrifa frá Byron kennir mjög 1
sumum kvæðum hans, svo sem í Fanganum frá Kákasus, Tatara-
Ijóðunum o. fl. Eitthvert ágætasta verk hans er ljóðsagan Evgeny