Eimreiðin - 01.07.1953, Blaðsíða 20

172
UPPHAF ERKISTÖLS í NIÐARÓSI
eimreiðiN
munns og gerði kröfu til ríkis í Noregi. Hélt hann því fram, að
það væri ekki kirkjan, heldur drottinn sjálfur, sem gæfi konungs-
syni við fæðingu rétt til konungdóms, og þann rétt gæti enginn
frá honum tekið né haft umráð yfir. Sverrir Sigurðsson var eins
konar norskur Hohenstaufi, sem hélt fram hinum guðdómlega
rétti konungdómsins, óháðum valdi og áhrifum páfa og kirkju.
Þessi stórmerki maður varð þannig einn af oddvitum nýrrar
stefnu í Evrópu.
Urðu nú flokkadrættir miklir í Noregi, og nefndist flokkur
Sverris Birkibeinar, en kirkjusinnar nefndust Baglar. Fóru leik-
ar þannig, að Sverrir vann konungdóm, en Eysteinn erkibiskup
flýði úr landi og stökk til Englands, og bannfærði hann þai'
Sverri konung. Seinna sættust þeir þó, erkibiskup og konungur,
og sat Eysteinn á friðstóli það sem eftir var ævinnar, önnum
kafinn við smíð hinnar miklu dómkirkju í Niðarósi.
Kórsbræður í Niðarósi kusu sem eftirmann Eysteins Eiiík
Ivarsson. Hafði hann verið við nám í Paris og var harðvítugm
baráttumaður, þótt eigi væri hann jafnoki Eysteins.
Skarst brátt í odda með þeim erkibiskupi og konungi, því að
hvorugur vildi láta hlut sinn. Lauk svo þeim viðskiptum, að
erkibiskup flýði land. Fékk hann því að lokum til leiðar komið,
að Coelestín páfi þriðji bannfærði Sverri árið 1194. En það sama
ár höfðu fjórir hinna norsku biskupa krýnt Sverri í Björgvin-
Þegar er fregnir bárust um það til páfagarðs, bannfærði páfi
þessa fjóra biskupa „vegna þess, að þeir framkvæmdu þann
óheyrilega verknað að krýna bannfærðan klerk til konungs".
Árið 1198 settist Innocentíus þriðji á Pétursstól. Undir stjórn
þessa viljasterka og stórbrotna páfa komst páfadæmið á hátind
valda og vegsemda. Hann lét svo um mælt, að páfinn væri jarl
guðs á jörðunni, „meiri en maður, en minni en guð“.
Þetta kirkjunnar tröll greip strax inn í deilu Sverris konungs
og erkibiskupsins í Niðarósi og lýsti interdictum generale eða
allsherjarbanni yfir gervöllum Noregi. Kirkjan hafði þrjú megin-
vopn í höndum til þess að halda aga innan sinna vébanda; það
voru: fésektir, bannfæringar og allsherjarbann. Fésektum var
beitt gegn hversdagssyndum, og hafa þær vafalaust verið aU-
áhrifamiklar. Bannfæring hin minni og meiri var notuð til að