Eimreiðin - 01.10.1953, Síða 13

eimreiðin
VALTÍR Á GRÆNNI TREYJU
249
Þeim dómum til Alþingis, enda víst, að ekki tók betra við, en
1 Alþingisbókinni hefðu þeir þó geymzt. Það munar ekki mikið
Urn einn blóðmörskepp í sláturtíðinni, er gamalt orðtak, og það
munaði ekki mikið um eitt mannslíf, er svona var komið fyrir
Þjóðinni. Andlega ástandið er náttúrlega ekki betra. Það er drep-
lnn maður í Hrafnkelsdalnum inn af Jökuldal, sem þá stóð í eyði,
1749. Þetta er umsvifalaust kennt óvætti. Það er tekið þingsvitni
um málið, að því er Þorsteinn prestur Ketilsson ritar í annál
S1num, að Hrafnagili. Enginn veit meira um það mál, frekar en
dóminn á Valtý á grænni treyju. Það er draugur á Hjaltastað
1750, sem talar við fólkið og allskorinort við höfðingjana, Hans
IVium og séra Grím Bessason, segir, að fjandinn sé þó fríðari
en séra Grímur Bessason, og því um líkt. Það er ekki dómgreind-
lnni fyrir að fara hjá þessu fólki, enda sér maður þau einkenni
S|öggiega a meðferð þessa Valtýsmáls, og var ekki hægt að búast
Vlð öðru, né betra. Það er rétt að geta þess í þessu sambandi,
Pétur Þorsteinsson sýslumaður í Norður-Múlasýslu var hið
sama ár og Wíum var settur frá sýslunni, skipaður saksóknari í
® nyrztu hreppunum í sýslu Wíums, svo að þetta mál hefði átt
að bera undir hann í dómarastörfum. Þetta mun þó ekki hafa
yerið, og sjálfsagt vegna þess, að Pétur hefur verið aðalákærandi
1 málinu, þar sem sá, sem myrtur var, er heimamaður hans og
ef til vill einhvers konar skjólstæðingur, enda hefur Pétur sýslu-
^aður aldrei verið orðaður við málið í sögnum. Eigi að síður
hefur þetta haft óbein áhrif á gang málsins, og var Pétur strangur
embættismaður. Það er, held ég, engu hallað á þá alla, þessa
heiðursmenn, fjóra í feðgaröð, sem voru sýslumenn í Múlasýslum,
þótt sagt sé, að þeir voru allir Stóradóms-stjórnarfarsmenn og
stjórnhollir í mesta máta, gagnstætt því sem verið hafði um marga
sýslumenn í Múlaþingum og Hans Wíum á þessum tíma. Það er
því engin furða, þótt þetta Valtýsmál vefðist eigi lengi fyrir
þessum mönnum til úrslita eftir Stóradómi, þótt enn verði fyrir
manni undarlegir hlutir í sambandi við það, en það virðist hafa
verið venja, minnsta kosti lengi vel, að færa alla morðingja til
Alþingis, og eftir Stóradómi áttu þeir að afhöfðast, en hér er
talað um hengingar, nema missögn sé. Þetta mun þó geta átt
sinar eðlilegu éstæður í því, hversu illa gekk að geyma fanga á
þessum tíma, en nú hefur verið langt til Alþingis, og öxin og
j°rðin talin bezt til geymslu fallin, eins og reyndar fyrr. En þegar
Það er athugað, hversu mikinn þátt saksóknarinn í sýslunni hlýtur
að hafa átt í niðurstöðu málsins, þá er ekki að undra, þótt hann