Eimreiðin - 01.04.1957, Page 12

EIM REIÐIN
8 4
yngst þeirra. Sjálf segir hún „að fátækt væri mikil meðan
börnin voru ung, en allgóður efnahagur síðar.“ Þegar vér les-
um lýsingu Ólafar á heimilinu, furðar oss, að slíkur vesal-
dómur og menningarleysi skuli hafa átt sér stað svo nærri
samtíð vorri. Mun þetta þó ekkert einsdæmi. Ekkert mun
samt ýkt í frásögn Ólafar, en bersögli hennar og hreinskilni
hneykslaði marga. En svo sagði mér Valtýr Guðmundsson,
að hann teldi ritgerð þá meðal hins merkasta, er um slíkt
efni hefði verið ritað fram um 1920, sakir raunsæis í lýsing-
urn og hve hispurslaust og af mikilli sannleiksást væri með
efnið farið. Mátti liann vel til þekkja, hversu um var að litast á
kotbæjum nyðra um þessar mundir. Sjálf segir Ólöf um rit-
gerðina: „Tilgangur minn var að bregða upp sannri mynd af
íslenzku þjóðlífi og þeim kjörum, sem íslenzk æska ólst upp
við.“ Enginn mun hafa fagnað því ynnilegar en hún, að þess-
ir tímar voru liðnir að eilífu.
En illa undi Ólöf þessu umhverfi. Hún þráði lærdóm og
menningu. Bækur voru yndi hennar og eftirlæti þegar í
bernsku, en bæði var bókavalið lítið og tími eða tækifæri til
að njóta þess litla, sem til var, enn minni. Og framtíðin virt-
ist fátt liafa að bjóða. Ungar, umkomulausar stúlkur áttu ekki
margra kosta völ á þeim árum. Þeirra beið annaðhvort vinnu-
mennska með miklu erfiði og litlum launum eða hjónaband
með þrotlausu stríði við fátækt og annað andstreymi. Ef heils-
an bilaði eða þegar kraftar tóku að þverra fyrir aldurs sakir,
var sveitarframfæri eina úrlausnin. En forlögin höfðu ætlað
Ólöfu annað hlutskipti. Hvað sem hver sagði, þá „brauzt
hún frá æskunni ófríðri og snauðri“, þá einungis 19 ára að
aldri. Var það eitt meira en meðalafrek eins og aldarandinU
var þá, og Ólöf þar að auki heilsutæp og lítt hneigð fyrif
erfiðisvinnu. En svo er að sjá sem þeim fleiri systkinum hafi
verið útþráin í blóð borin. Sum þeirra fóru til Ameríku, og
einn bróðirinn, Sigurður, fór í siglingar um skeið.
Þegar Ólöf fór úr foreldrahúsum, tók prestskonan á Tjörn,
Ingibjörg Eggertsdóttir, hana í umsjá sína. Hún var kona
síra Jóns St. Þorlákssonar. Ekkert er mér kunnugt um þ;1
konu annað en það, hversu hún reyndist Ólöfu. En hversU
vel hún skildi þennan sérkennilega ungling og með hve