Eimreiðin - 01.01.1964, Side 43

EIMREIÐIN
31
niarmara-líkneskjum einungis myndræn tákn mikilla óhlutstæðra
sanninda.
I öllurn stórborgum fornaldar voru musteri fyrir almenning til
fórnfæringa og tilbeiðslu. En í hverju þjóðfélagi voru einnig heim-
spekingar og dulfræðingar, fróðir í vísindum náttúrunnar. Þessir
emstaklingar höfðu venjulega félög með sér og mynduðu trúar-
°o heimspekiskóla, sem voru lokaðir almenningi. Hinir mikilvæg-
nstu þessara skóla gengu undir nafninu launhelgar. Margir hinna
^estu vitmanna fornaldar voru vígðir til þessara leynilegu bræðra-
'aga með einkennilegum og dularfullum helgisiðum, og voru sumir
þeirra mjög grimmilegir. Þeirra frægastar voru launhelgarnar, sem
^enndar voru við Isis, Sabazius, Cybele og Elevsis. Er maður hafði
lekið inntökuvígslu, hlaut hann tilsögn í hinni leyndu vizku, sem
haföi verið varðveitt gegn urn aldirnar. Plato, sem var innvígður
1 eina þessara helgu reglna, var harðlega gagnrýndur, sökum þess
að hann uppljóstraði í ritum sínum ýmsum leynilegum, heim-
spekilegum lögmálum launhelganna.
Sérhver heiðin þjóð hafði auk ríkistrúar, aðrar trúarkenningar,
Sem hinir heimspekilegu úrvalsmenn einir höfðu aðgang að. Mörg
þessara trúarfélaga hurfu af jörðinni og tóku leyndardóma sína
með sér, en nokkur þeirra hafa staðizt reynslu aldanna og eru dul-
artákn þeirra enn varðveitt.
Menn gera sér almennt ekki grein fyrir Jjví í hve ríkum mæli
þessi leynilegu bræðralög höfðu áhrif á spekinga samtímans og
§egn um verk þeirra á framtíðina. Þannig fer Robert Macoy í
Hinni almennu sögu Frímúrarareglunnar hinum lofsamlegustu orð-
um um þann þátt, sem hinar fornu launhelgar hafa átt í upp-
hyggingu menningarinnar. Á einum stað segir hann: „Það lítur út
fyrir, að öll siðmenningarleg fullkomnun og allar framfarir í heim-
speki, vísindum og listum fornþjóðanna, eigi rætur sínar að rekja
þessara stofnana, sem undir blæju leyndar reyndu að leiða í
þós göfugustu sannindin í trúarbrögðum, siðferði og dyggðum
°g innræta þau í hjörtu lærisveina sinna.
Megin-viðfangsefnin voru að kenna trúna á einn guð, upprisu
mannsins til eilífs lífs, virðuleik mannlegrar sálar og leiðbeina
mönnum til að sjá endurspeglun guðdómsins í fegurð, stórfengleik
°g dýrð alheimsins.“
Með hrörnun dyggðarinnar, sem hefur verið undanfari eyði-
'eggingar hverrar einustu þjóðar sögunnar, spilltust launhelgarn-