Eimreiðin - 01.01.1964, Síða 105

EIMREIÐIN
93
a<5 ræða, heldur um alþýðlegar írá-
sagnir um konur, sem í kyrrþey og án
"llits til launa liafa lagt fram sérstak-
nn og ómetanlegan skerf til islenzks
líknarstarfs og menningar."
I þessum tveimur bindum sem út
eru komin og sem eru samtals um 540
Elaðsíður, er að finna þætti um alls
55 Ijósmæður. Ein er fædd fyrir 1800,
12 á fyrri hluta næstliðinnar aldar, 37
a seinni hluta aldarinnar og 5 eftir
síðustu aldamót. Sú elzta af þessum
Ijósmæðrum er fædd 1792, sú yngsta
er fædd 1908.
Mjög eru þættir þessir ntisjafnir að
lengd, allt frá 3 og upp í 24 blaðsíður.
1>a eru þeir og að sjálfsögðu ólíkir
:|S innihaldi og efnismeðferð, sumir
■'anast lítið meira en lauslegt æviá-
Rr‘P, þó að sjálfsögðu ófullkomið að
því er tekur til ætternis og niðja, —
°g það eiga flestir þættirnir sammerkt,
enda hlutverk þeirra annað, — en aðr-
lr þáttanna eru innviðameiri og merk-
arl um alla gerð.
Saga ljósmæðranna íslenzku er saga
Urn hetjuskap, fórnarlund og sjálfsaf-
neitun, sem er vert að halda á lofti
°g vinningur að kynnast. Störf sín
unnu þær fyrir smávægilega þóknun
nieð húsmóðurstörfum og umsjón eig-
111 heimilis. Kallinu varð að hlýða
l'venær sem það barst og hvernig sem
þeirra eigin ástæður voru. Þær urðu
a® fara frá eigin heimili og ungbörn-
Urn til að veita hjálp og handleiðslu
því lífi, er var að fæðast inn í af-
skekktum heiðardal eða úti á öndverðu
"esi. Þær brutust í lítt færum veðrum
°g náttmyrkri yfir fjallvegi og fallvötn,
um langan veg, til þess staðar er
þörfin kallaði, knúðar fram af skyld-
L>nni og meðvitund þess að þeirra var
öeðið í ugg og ótta sem þess eina
1‘jáípræðis er fáanlegt var utan guðs
•'aðar og vonar. Þær voru hinir sönnu
Ijósberar, ljósmæður í fyllsta skilningi.
l'yrir fjölda Ijósmæðra var þetta
mikið fórnarstarf er kom niður á
heilsu Jreirra og vinnuþreki og um-
iinnun eigin heimilis, en launin oft
eigi önnur en þau að hafa fundið sig
megnuga Jress að hafa borið ljós og
öryggi inn í afskekktan bæ Jrar sem
áður ríkti einmanaleiki studdur van-
kunnáttu, öryggisleysi og skorti. Vissu-
lega verður ekki gert litið úr þeim
launum þótt Jrau teldust léttvæg á
landsvísu.
Margir þessara þátta styðjast við
endurminningar og frásögn ljósmæðr-
anna sjálfra, nokkrir eru eiginhandar-
rit en aðrir skrifaðir eftir ýmsum lieim-
ildum. En eitt er yfirleitt sameigin-
legt, hófsemi og látleysi í frásiign,
drengskapur og trúmennska við lífið.
Segja má að það sé sálubót að lestri
þessara þátta. Þess vegna vænti ég
framhalds er verði jafnvandað að efn-
isvali og meðferð og Jressi tvö fyrstu
bindi.
Indriði Indriðason.
KRISTJÁN ÓLASON: Ferhenda.
Bókaútgáfa Menningarsjóðs 1963.
Flest má gera á ýmsan veg, því marg-
ur er frágangur manna á verkum, en
víst er um það að nokkra kosti hefur
ætíð sú leiðin, sem vandförnust er;
hún sýnir að minnsta kosti að loknu
verki, að þessa ákveðnu örðugleika gat
mannleg geta sigrað og það er oft frjó-
samlegur fróðleikur, því mörg verða
Kolumbusar-eggin á leið mannkynsins.
Og þeir eru til, afreksmennirnir, sem
leysa Jrrautir jafnauðveldlega eins og
að súpa sér svaladrykk.
Eitt af afrekum má Jrað heita að
koma ósködduðu ntiklu efni í fá orð
og minnileg og hafa það þó margir
unnið, en Jrví furðulegra er slíkt sem
Jsað kemur oftar fyrir hjá sarna manni.