Tímarit lögfræðinga - 01.12.1975, Blaðsíða 31

herra hefur verið veitt sérstök heimild til að taka ákvörðun í einstöku
máli eða málaflokki. 1 framhaldi af þessu er rétt að vekja athygli á,
að starfslið þjóðþingsins, þ. á m. umboðsmenn þess, starfar almennt
eftir ákvæðum FL.
1 öðru lagi ná FL að jafnaði hvorki til sveitarstj órna, sveitarráða
né nefnda, sem settar eru á stofn af sveitarstjórnum óháð lagafyrir-
mælum, sbr. 2. gr. 2. tl. laganna. Lögin gilda aftur á móti um nefndir,
sem kjörnar eru af sveitarstjórnum eftir fyrirmælum laga. Þannig
hafna t. d. barnaverndar-, bygginga- og heilbrigðisnefndir innan gildis-
sviðs FL, en aðrar falla utan þess, svo sem hafnarstjórnir og íþrótta-
og æskulýðsnefndir. Sama á að sjálfsögðu við starfslið nefndanna.
1 Svíþjóð teljast handhafar fógetavalds, överexekutorer og utmat-
ningsmán, til stjórnvalda, en ekki dómenda. Aðfarargerðir og aðrar
fógetagerðir eru þess eðlis, að um þær hljóta fremur að gilda réttar-
farsreglur en stjórnarfars. Sú hlið af starfi ákæru-, lögreglu- og toll-
yfirvalda, er veit að uppljóstrun brota og eftirfarandi málshöfðun, er
sama marki brennd. FL ná því ekki til málsmeðferðar af þessu tagi,
sbr. 2. gr. 3. og 4. tl. laganna.
2.1.4. Það ræðst af orðalagi 1. gr. 1. mgr. FL að lögin taka að jafnaði til
hvers kyns stjórnvaldsákvarðana. Á það jafnt við almennar sem ein-
staklegar ákvarðanir. Skiptir ekki máli, hvort þær beinast að einstakl-
ingum eða opinberum aðilum eingöngu. Útgáfa reglugerða og annarra
stjórnvaldsfyrirmæla, þ. á m. hreinna verklagsreglna, fellur því undir
gildissvið FL.
Hinar eiginlegu efnisreglur FL eru eins og nærri má geta mjög sund-
urleitar. Sumar þeirra, t. d. reglurnar um rétt aðila til að fá aðgang
að gögnum máls og skyldu stjórnvalds til að rökstyðja ákvörðun, eru
þess efnis, að það bitnar lítið sem ekkert á réttaröryggi, þótt þær nái
aðeins til þeirra stjórnvaldsákvarðana einna, er haft geta áhrif á rétt-
indi einstaklinga og skyldur. Aftur á móti eykur slíkur fyrirvari á
hagkvæmni í stjórnsýslunni, þar eð meðferð þýðingarminni mála —
séð frá sjónarhóli almennings — verður öll einfaldari.
Efnisreglum FL er því tvískipt: 1 almenn og sérstök ákvæði. Þau
fyrrnefndu eiga jafnt við allar stjórnvaldsákvarðanir, en þau síðar-
nefndu taka aðeins til hluta þeirra. Hin sérstöku ákvæði eiga eingöngu
við þær ákvarðanir stjórnvalda, sem fólgnar eru í beitingu opinbers
valds í því skyni að skapa einstaklingum — eða öðrum þeim aðilum,
er jafna má til þeirra — réttindi eða baka þeim skyldur, sbr. 3. gr. 1.
mgr. FL. Sænskir fræðimenn hafa með hliðsjón af lögskýringargögnum
169