Tímarit lögfræðinga - 01.12.1975, Blaðsíða 39

skýrslur og lauslegri athugasemdir, uppdrættir, myndir og aðrir hlutir,
— hvort sem þau stafa frá því stjórnvaldi, er fer með viðkomandi mál,
eða öðrum aðilum. Og gildir í því sambandi einu, hvort almenningur
— þ. e. aðrir en þeir, sem við mál eru riðnir — eigi rétt á að líta þau
augum. Óeðlilegt væri, að aðili fengi vitneskju um málsúrslit, áður en
ákvörðun stjórnvalds lægi endanlega fyrir. Því er stjórnvaldi talið
heimilt — þrátt fyrir fortakslaust orðalag 14. gr. 1. mgr. — að neita
að láta í té gögn, er stafa frá því sjálfu og veita upplýsingar um,
hverjar verði lyktir máls, — dæmi um slíkt er uppkast að stjórnvalds-
úrskurði.
Þótt fyrrgreindur réttur aðila sé all víðtækur, er hann samt sem
áður takmörkunum háður. Þær takmarkanir er fyrst og fremst að
finna í lögum nr. 249/1937 — lag om inskránkingar i rátten att utbe-
komma allmánna handlingar (SekrL), sbr. 14. gr. 1. og 2. mgr. FL, er
vísa til þeirra laga.
Hver og einn á fortakslausan rétt á að fá í hendur endanlega ákvörð-
un stjórnvalds í máli, er hann varðar, sbr. 39. gr. 1. mgr. SekrL. Og af
2. mgr. s. gr. leiðir, að sama gildir um aðgang hans að öðrum máls-
gögnum, nema ríkir allsherjar- eða einstaklingshagsmunir standi því
í vegi. Stjórnvaldi er t. d. heimilt að neita að láta í té upplýsingar um
þann, er farið hefur fram á, að tilteknum manni verði komið fyrir á
hæli fyrir drykkjumenn, sé ástæða til að óttast hefndarráðstafanir af
hálfu drykkjumannsins, sbr. 14. gr. 2. mgr. SekrL.
Sé ekki hægt að veita aðila aðgang að fram komnum gögnum, er
stjórnvaldi skylt að upplýsa hann með öðrum hætti um þann hluta
gagnanna, sem máli skiptir, sbr. 14. gr. 3. mgr. FL, — að sjálfsögðu
með því skilyrði, að það skaði á engan hátt þá hagsmuni, er búa að
baki þeirri ákvörðun að synja aðilanum aðgangs að gögnunum. Upp-
lýsingar þessar er bæði hægt að veita munnlega sem skriflega, eftir því
sem við á.
Stjórnvaldi er heimilt að banna aðila að skýra öðrum frá vitneskju
sinni, t. d. um efni skjals, sem annars á leynt að fara. Brot gegn slíkri
þagnarskyldu varðar sektum eða fangelsi allt að einu ári, skv. 20. gr.
FL og 41. gr. 1. mgr. SekrL.
Skv. 15. gr. 1. mgr. FL skal stjórnvald að jafnaði, áður en það
tekur ákvörðun í máli, tilkynna aðila, hvað fram hafi komið í málinu,
og gefa honum tækifæri til að tjá sig um málsefnið. (14. gr. FL virðist
fljótt á litið vera ofaukið við hlið 15. gr. Höfundar laganna töldu hins
vegar rétt að taka af skarið um skýlausan aðgang aðila að málsgögn-
um í sérstöku ákvæði, þ. e. 14. gr.)
177