Tímarit lögfræðinga - 01.09.1981, Blaðsíða 24

og niðurfellmgarheimildarinnar í 25. gr. dönsku laganna með nokkr-
um tilfinningahita: „Vátryggingin hefur skotið upp kollinum eins og
ungt beykitré við hlið hinnar þúsund ára gömlu eikur, skaðabóta-
réttarins, og skyggir á hana, svo að hún visnar smám saman.“ Bache
lagði áherslu á kosti trygginga sem bótaúrræðis. Jafnframt benti
hann á, hve skaðabótareglurnar hrökkva oft skammt til að ná bóta-
tilgangi sínum. Bache var þeirrar skoðunar, að vátryggingar væru
frambúðarlausn á þeim vanda að sjá tjónþolum fyrir bótum.8
í bók um samband vátrygginga og skaðabóta eftir Norðmanninn
G. Astrup Hoel eru færð rök fyrir því, að vátryggingar séu besta úr-
ræðið til að tryggja bætur fyrir tjón. Astrup Hoel vildi láta vátrygg-
ingar taka við bótalilutverki skaðabótaréttar eftir tveim leiðum. 1
fyrsta lagi taldi hann, að taka bæri tillit til „vátryggingarskyldu“
tjónþola við mat á því, hvort tjónvaldur teldist skaðabótaskyldur. Ef
tjónþoli vanrækti að vátryggja hagsmuni sem eðlilégt mætti telja,
að hann hefði keypt vátryggingu fyrir með hliðsjón af efnahag hans
og hættu þeirri, er yfir hagsmununum vofði, ætti það að valda lækkun
eða niðurfellingu skaðabótaskyldu tjónvalds. 1 öðru lagi leit Astrup
Hoel svo á að taka bæri tillit til vátryggingartækifæra tjónvalds. Hefði
tjónvaldur ekki ábyrgðartryggingu við aðstæður, þar sem sanngjarnt
væri að ætlast til, að hún væri fyrir hendi, ætti það að valda því, að
tjónvaldur yrði skaðabótaskyldur. Ef talið yrði, að bæði tjónþoli og
tjónvaldur hefðu vanrækt að vátryggja, ætti að dómi Astrups Hoels að
ákveða skaðabætur eftir mati á hinum gagnstæðu hagsmunum.10 Segja
má, að Astrup Hoel hafi fjallað um tengsl vátrygginga og skaðabóta-
réttar á breiðari grundvelli en áður hafði verið gert og varpað nýju
ljósi á ýmis mikilsverð atriði. Kenningar hans fengu þó ekki hljóm-
grunn meðal lögfræðinga almennt.
Ussing og fleiri bentu á, að ekki væri hentugt að nota ábyrgðar-
tryggingu til að taka við hlutverki skaðabótaréttarins. Ábyrgðar-
trygging væri venjulega dýrari í framkvæmd en venjulegar vátrygg-
ingar, sem keyptar eru beinlínis á hagsmunum tjónþola, þ.e. vátrygg-
ingar á munum og persónutryggingar. Ussing áleit því réttara að reyna
þá leið að nota sem mest vátryggingar, sem hugsanlegir tjónþolar
kaupa. Ennfremur benti Ussing á, að ekki væri unnt að þvinga efna-
litla menn til að kaupa ábyrgðartryggingu og mörgum þætti ósann-
gjarnt að skylda fólk til að kaupa vátryggingu á hagsmunum sínum.
Á hinn bóginn tók Ussing undir þá skoðun Astrups Hoels og fleiri,
9 Bache, bls. 158.
10 Astrup Hoel, bls. 198-9.
74