Tímarit lögfræðinga - 01.09.1981, Blaðsíða 18

2. Þó að tjónþoli eigi skaðabótakröfu að lögum, má vera að sá, sem
ábyrgð ber á tjóni, sé ófær um að borga kröfuna.
3. Oft tekur langan tíma fyrir tjónþola að ná rétti þeim, sem hann
á skv. skaðabótareglum.
4. Kostnaður við uppgjör skaðabótakrafna er mikill, jafnvel þótt
ábyrgðartryggingaraðili annist uppgjör.
5. Mikil óvissa ríkir oft um, hvort tjónþoli eigi skaðabótarétt að
lögum og einnig varðandi bótafjárhæð, t.d. upphæð miskabóta,
örorkubóta eða bóta fyrir missi framfæranda. Óvissan er bæði
bagaleg fyrir tjónþola og þá, sem kröfu eiga að greiða.
6. Ef tjónþoli á skaðabótarétt á hendur vini eða vandamanni, skirr-
ist hann yfirleitt við að krefja hann um bætur, nema ábyrgðar-
trygging sé fyrir hendi.
7. Þótt margir tjónþolar fái engar eða of lágar bætur, fá sumir
tjónþolar of háar bætur. Ymsar ástæður eru til þess, t.d. reglan
í 2. mgr. 25. gr. laga nr. 20/1954 um vátryggingarsamninga um
rétt tjónþola til að krefja tjónvald um fullar bætur, þótt hann
fái jafnframt greiðslu úr líftryggingu, slysa- eða sjúkratryggingu.
8. Skaðabótareglurnar taka oft ekki nægilega mikið tillit til hags-
muna þess aðila, sem bótaábyrgð ber. 1 ýmsum tilfellum verður
hinn bótaskyldi fyrir mikilli röskun vegna bótagreiðslu. Ef bóta-
grundvöllur er fyrir hendi, verður almennt að dæma bætur, án
í grein þeirri, sem hér er prentuð, fjallar prófess-
or Arnljótur Björnsson um gagnrýni á þau úr-
ræði, sem hinn hefðbundni skaðabótaréttur fel-
ur í sér. Sú gagnrýni er raunar ekki ný af nál-
inni. Á síðari árum hafa þess sést fleiri ínerki
en áður, að hún hafi stuðlað að lagabreytingum.
Er það athyglisverðast, að á Nýja-Sjálandi voru
sett lög 1973 um ríkistryggingu og afnám rétt-
ar til bóta úr hendi tjónþola vegna líkamstjóns.
í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi fela hin almennu
skaðabótalög frá 1969-1974 og önnur nýleg lög-
gjöf í sér takmarkanir á beitingu reglna skaða-
bótaréttarins, og helst það í ríkum mæli í hend-
ur við eflingu opinberra trygginga. i grein sinni
ræðir prófessor Arnljótur fræðikenningar og
lagasmíð í fleiri löndum og víkur að ákvörðun
bótafjárhæðar og fleiri atriðum.
68