Tímarit lögfræðinga - 01.09.1981, Blaðsíða 40

4. HVERNIG SKAL GERA NYTT BÓTAKERFI ÚR GARÐI?
Eins og áður hefur komið fram, mun ekki vera ágreiningur um, að
tryggingar í einhverri mynd séu heppilegra úrræði en reglur skaða-
bótaréttarins til að leysa þörf tjónþola fyrir bætur. Ekki eru heldur
verulegar deilur um, að vátryggingar, sem keyptar eru beint á hags-
munum tjónþola fullnægi þessum tilgangi betur en ábyrgðartrygging-
ar. En menn greinir á um, hvers konar tryggingakerfi sé hentugast,
svo og að hve miklu leyti eigi að víkja skaðabótaréttinum til hliðar.
Verður nú sagt frá nokkrum þeim leiðum, sem til greina koma.
4.1. Algert eða takmarkað afnám skaðabótaiéttai'
Svo sem fyrr er komið fram, varða langflestar hugmyndir um ný
bótakerfi í stað skaðabótaréttar aðeins ákveðna þætti hans, einkum
reglur um bætur fyrir líkamstjón af völdum umferðarslyss eða lík-
amstjón almennt, sbr. 3. kafla. Þeir, sem aðhyllast nýskipan bóta-
reglna fyrir umferðarslys, viðurkenna yfirleitt nauðsyn breytinga
á öðrum sviðum skaðabótaréttarins, en benda á ýmis rök, sem mæla
með því að ríða á vaðið með endurbætur á rétti þeirra, er slasast í
umferðinni. Helstu rök eru þessi: (1) „No-fault“-kerfi fyrir umferð-
arslys hefur þegar gefið góða raun, þar sem það hefur verið tekið
upp. Þess vegna ber að nota þá reynslu og koma umbótum á tafarlaust,
en bíða ekki eftir að leysa hliðstæð vandamál á öðrum sviðum, sem
minna eru rannsökuð. (2) Flestir þeirra, sem tjón bíða sökum slysa,
slasast af völdum umferðar, í vinnu eða í heimahúsum. Nú þegar er
fyrir hendi allöflugt bótakerfi vegna umferðarslysa, en bótaréttur
vegna vinnuslysa er ekki eins vel tryggður og slys í heimahúsum fást
ekki bætt, nema í mjög takmörkuðum mæli. Af þessum þrem flokk-
um slysa kostar langminnst að laga bótakerfi umferðarslysa, þannig
að það verði fullnægjandi. Miklu þarf hins vegar að kosta til, ef auka
á slysabætur í hinum flokkunum. (3) Þegar vinna á bug á miklu órétt-
læti, eru þau rök gegn endurbótum léttvæg að einnig sé nauðsynlégt
að bæta um á öðrum sviðum. Ef fallist yrði á slík rök, myndi ekki
vera unnt að koma neinum umbótum á, nema með því að önnur
vandamál yrðu leyst samtímis. Takmarkaðar umbætur eru betri en
engar.62
4.2. Á að greiða fullar bætur?
Mörg áform um bótakerfi miða einungis að því að veita tjónþola
vissa úrlausn, þ.e. að tryggja þeim, sem verða fyrir tjóni, bætur upp
52 „No Fault on the Roads“, bls. 51.
90