Tímarit lögfræðinga - 01.09.1981, Blaðsíða 35

óverjandi að bæta sumum tvisvar fyrir sama tjónið, þegar aðrir fái alls engar
bætur. Hann nefnir sem dæmi um það, að maður, er missir sjón á öðru auga í
vinnuslysi, geti stundum átt rétt á að fá hærri bætur en sem nemur fullu tjóni
hans eins og það er metið eftir reglum skaðabótaréttar. Maður, sem sé blindur
á báðum augum vegna sjúkdóms, eigi hins vegar venjulega engan rétt til bóta
eftir skaðabótareglum. Þá bendir Atiyah á, að erfitt sé að réttlæta, að sum bóta-
kerfi greiði bætur en önnur veiti engar bætur fyrir sams konar tjón. Fann nefnir
sem dæmi um þetta dánarbætur, en reglur um þær séu um margt gjörólíkar,
annars vegar samkvæmt skaðabótarétti og hins vegar eftir lögum um almanna-
tryggingar.34
3.3. Löggjöf og tillögur, sem ganga skemur
1 sumum ríkjum ber vinnuveitandi almennt ekki skaðabótaábyrgð
á slysi, sem starfsmaður hans verður fyrir við vinnu sína. 1 stað
skaðabótaréttar kemur atvinnuslysatrygging launþega, og er hún þá
eina bótaúrræðið vegna tjóns af vinnuslysum. Þannig er ástandið í
raun í Bandaríkjunum að því er varðar þann stóra hóp launþega,
sem nýtur réttar eftir lögum um atvinnuslysatryggingu („Workmen’s
compensation1').35 I Noregi kom slysatrygging launþega í stað skaða-
bótaréttar frá 1894 til 1976, en það ár var launþegum veittur réttur
til að krefjast bóta eftir almennum skaðabótareglum auk slysatrygg-
ingarbóta.30 Hér verður ekki greint nánar frá lögboðnum eða samn-
ingsbundnum atvinnuslysatrýggingum, sem koma í stað almenns
skaðabótaréttar launþega. Aðeins skal vakin athygli á því, hve mikil-
vægu hlutverki öflugar atvinnuslysatryggingar gegna, einkum í lönd-
um þar sem bætur frá þeim nálgast það að vera jafn háar og bætur
ákveðnar eftir reglum skaðabótaréttar.
Húgmyndir um nýskipan bótakerfa eru alls staðar mjög umdeildar.
Fæstir lögfræðingar vilja ganga eins langt og Ison og Atiyah og skoð-
anabræður þeirra, a.m.k. ekki í nánustu framtíð. Langflestir höf-
undar umbótatillagna fjalla einvörðungu um bætur fyrir slys á mönn-
um og þá einkum umferðarslys.37 1 Bandaríkjunum og Kanada hafa
á undanförnum árum geisað harðar deilur um framtíðarskipan bóta
fyrir umferðarslys. Þar hafa bifreiðatryggingariðgjöld hækkað óhóf-
lega, sum bifreiðatryggingafélög orðið gjaldþrota og ýmsir hópar öku-
manna og bifreiðaeigenda hafa átt í erfiðleikum með að fá keyptar
34 Atiyah, bls. 570-2.
35 Fleming (1975), bls. 5 og 42 o. áfr.
36 Kjþnstad (1979), bls. 336 og sami (1977), bls. 52 o. áfr.
37 Eitt helsta yfirlitsrit um ný bótakerfi vegna umferðarslysa er rit Frakkans Tunc
„Traffic Accident Compensation: Law and Proposals", sjá „Skrá um rit, sem vitnað
er til“. í lok ritsins er ítarleg skrá um heimildir varðandi þetta efni. Um nýrri
rit sjá ritaskrá hjá Dufwa (1979), bls. 410-15.
85