Tímarit lögfræðinga - 01.11.1983, Blaðsíða 38

frumbrot er), sbr. hrd. XXXVIII:737, 740 og 6/10 1983, og mjög oft er
dæmt skilorðsbundið vegna minniháttar tékkamisferlis, sbr. t. d. XLI:
1079, L:757. Um ölvunarakstur vísast einkum til megindómsins í hrd.
XLV :567, þar sem talað er um áratuga venjur um að dæma óskilorðs-
bundið, sbr. þó hrd. XLVI:594. Á síðustu árum hefir færst talsvert
mikið í vöxt að dæma skilorðsbundið vegna skjalafölsunai’brots, sbr.
t. d. XXXVI: 389, XXXVII :83, XLVIII:1177, LI:1831,1892, LIII:1247,
1/12 og 2/12 1983. Rangur framburður fyrir dómi er meðal brota,
þar sem tiltölulega sjaldan er dæmt skilorðsbundið, sbr. þó frá eldri
tíð hrd. XXIV :538 og síðar hrd. XLIV :690 (einn sakborningur af
þremur). Vegna skírlífisbrota er sjaldan dæmt skilorðsbundið, þ. á m.
vegna brots á 194. gr., sbr. þó Isl. dómaskrár III. bls. 113 og hrd.
XLIV:452 (210. gr.). Vegna fíkniefnabrota hafa oftast verið dæmdar
óskilorðsbundnar refsingar (oft refsivist og fésektir að auki), en þó
stundum skilorðsbundið, sbr. hrd. XLIII:345, 851 (fésekt dæmd til við-
bótar skb. refs. í báðurn dómum), XLV :219, 1018, L:287 (6. mán.
fang.), LIII:96 (samþættur dómur).
Yfirleitt er það fremur fátítt, að skilorðsrefsing sé dæmd vegna
brota á sérrefsilögum, enda er þar oftast um sektir einar að ræða,
sbr. þó t. d. hrd. LII:775, 780 (lax- og silungsveiðilög), LIII:590 (fjar-
skiptalög) auk XLVI:594 (ölvunarakstur) og tolllög LIV:188.
Ekki verða t. d. nefnd dæmi þess, að refsing verði dæmd skilorðs-
bundið fyrir brot á lögum um fiskveiði í landhelgi (annars eðlis hrd.
XLII :1154).
Við mat á því, hvort refsing verði skilorðsbundin, ber vissulega að
hafa í huga dómvenjur, sem þó eru sumpart að breytast í þá átt að
rýmka svið skilorðsdóma. Hitt ber ekki síður að hafa hugfast, hvern-
ig atvik eru að broti, hversu mikilvægt andlag brots er, hvað manni
hafi gengið til verks, hvort hann sé fremur forgöngumaður eða spor-
göngumaður, hversu styrkur og einbeittur vilji hans er, hvort beitt sé
hættulegum tækjum við framningu brota, hvort um samtök við brota-
framningu sé að ræða. Þá ber að hafa í huga aldur sakbornings
(hugsanlega háan aldur einnig), sakarferil hans, þ. á m. hverskonar
brot hann hefir áður sætt refsingu fyrir. Enn fremur hvort hann
hafi játað brot sitt greiðlega (þetta er svo skv. dómvenju, en fræði-
lega má um það deila, hvort þetta atriði eigi að vega verulega í þessu
sambandi), hvort aðili hafi sjálfur sagt til brots síns, hversu hegðun
hans hafi verið eftir að brot var framið og hvort hann hafi bætt tjón
vegna brotsins. Þá koma hér til athugunar fjölmörg atriði, er varða
hagi manns og persónu hans, svo sem að hann sé sjúkur og þurfi að
156