Tímarit lögfræðinga - 01.11.1983, Side 73

Jón Steinar Gunnlaugsson hrl.:
HUGLEIÐINGAR í TILEFNI HÆSTARÉTTARDÓMS
Það er ekki á hverjum degi sem Hæstiréttur Islands fjallar um skýr-
ingar á ákvæðum í mannréttindakafla stjórnarskrárinnar. Satt að segja
er afar sjaldgæft að álitamál varðandi þessi efni séu borin undir dóm-
stólinn. Sumir álíta, að ástæða þessa sé sú, að menn njóti í reynd al-
mennra mannréttinda á tslandi og sjaldan reyni á mannréttindabrot.
Aðrir telja hinsvegar að til lítils sé að bera undir íslenzka dómstóla
spurningar um brot ríkisins gegn mannréttindum borgaranna, nema
um alveg afdráttarlaus tilvik sé að ræða. Dómstólarnir, og þá ekki sízt
Hæstiréttur, hafi túlkað mannréttindaverndina þröngt og jafnvel lagt
sig sérstaklega fram um að gæta þar frekar „ríkishagsmuna“. Hafa
þeir, sem þetta telja, bent t. d. á dóma Hæstaréttar 1954 bls. 93, 1958
bls. 753, 1959 bls. 759, 1964 bls. 960, 1965 bls. 424, 1968 bls. 848 og
1980 bls. 1732.
Þann 25. júlí 1983 kvað Hæstiréttur upp dóm í málinu Ákæruvaldið
gegn Úlfari Þormóðssyni. 1 þessu dómsmáli var tekizt á um þýðingar-
mikil atriði varðandi skýririgu á 72. gr. stjórnarskrárinnar, svonefndu
prentfrelsisákvæði hennar. Hér er ætlunin að fara nokkrum orðum um
þennan hæstaréttardóm.
Málsavik voru í stuttu máli þau, að varnaraðilinn Úlfar Þormóðs-
son hafði þann 27. maí 1983 gefið út 2. tbl. 43. árgangs af tímaritinu
Spegillinn og hafið dreifingu þess. Ríkissaksóknari taldi að í blaði þessu
væri efni sem færi í bága við ákvæði almennra hegningarlaga um
klám (210. gr.) og guðlast (125 gr.). Að tilhlutan ríkissaksóknara
lágði lögreglan þann 30. maí hald á öll tiltæk eintök af blaðinu. Ekki
leitaði ríkissaksóknari dómsúrskurðar áður en hann réðst í aðgerð
191