Tímarit lögfræðinga - 01.11.1983, Page 51

sitthvað hæft í þeirri gagnrýni. Itrekunarreglur gegna því hlutverki
að beina sérstakri athygli dómara að brotaferli manns á þessu sviði
og heimila hækkun refsimarka.
1 218. gr. a 1. mgr. reynir á tvennt, eins og títt er um ítrekun
almennt, þ. e. bæði 1. forsendur fyrir því, að ítrekunarreglum verði
beitt og svo 2. um ítrekunaráhrifin sjálf.
Skv. 1. mgr. 218. gr. a er það ítrekunarforsenda, að sakborningur,
sem dæmdur er sekur um brot á 217. eða 218. gr., hafi áður sætt
refsingu fyrir brot á þeim ákvæðum eða honum hafi verið refsað
fyrir brot, „sem tengt er að öðru leyti við vísvitandi ofbeldi“. Hér
er mælt fyrir um ítrekunartengsl milli 217. og 218. gr. (samkynja,
„homolog" ítrekun), en þau eru ekki einskorðuð við þessi ákvæði.
Um önnur brot, sem tengd eru vísvitandi ofbeldi má vísa til 106.,
107., 118., 165. gr. 2. mgr., 194., 211., 226., 252. gr. svo og 86., 89.
og 100. gr. Ósýnt er í hverjum mæli ítrekunarreglum verði í dómum
beitt við önnur brot en þau, er lúta XXIII. kafla. Forsendan er sú,
að beita eigi refsingu skv. 217. eða 218. gr. Ef maður er nú sekur
skv. t. d. 106. gr. hgl., en hefir áður sætt refsingu skv. t. d. 218. gr.,
á ákvæðið ekki við skv. orðan sinni.
Ákvæði 218. gr. a tekur út af fyrir sig til þess, er maður hefir verið
dæmdur sekur skv. eldri hgl., sbr. 3. gr. þeirra.
Forsenda fyrir því, að á ítrekunaráhrif reyni, er sú, að sakborn-
ingur hafi áður sætt refsingu skv. greindum refsiákvæðum. Ef hann
hefir verið sýknaður af ákæru um brot á þeim, hverju sem það gegn-
ir, verður ekki grundvöllur fyrir ítrekunaráhrifum, þ. á m. þegar
sakborningur hefir eigi verið talinn sakhæfur, sbr. 15. gr., eða ef
verk réttlætist hlutrænt af neyðarvörn, neyðarrétti, gildu samþykki
svo og þegar sök er fyrnd. Þótt refsing hafi verið látin falla niður,
sbr. t. d. 74. og 75. gr. hgl., er viðkomandi allt að einu dæmdur sekur
um brot. Þótt refsing hafi eigi verið dæmd skv. 16. gr. hgh, getur
allt um það reynt á ítrekunaráhrif. Athugandi er þó, að í 218. gr. a
er áskilið, að maður hafi sætt refsingu fyrir brot þessi, en ég tel, að
beita eigi ákvæðinu í samræmi við almennar ítrekunarreglur, sbr. 71.
gr„ enda er þess getið í greinargerð með frv. (um þetta álitaefni skv.
71. gr. vísast til skýringarrits Krabbe, 4. útg., bls. 282, Hui*witz-
Waaben, alm. hluti refsiréttar, 4. útg., bls. 559, skýringarrit Vagn
Greve o. fh, bls. 309).
Erlendir dómar geta komið til greina, sbr. 2. mgr. 71. gr.. Ef ítrek-
unarforsendum skv. framansögðu er fullnægt, má „hækka refsingu
allt að helmingi“. Sjá um svipað orðalag 72. gr„ 208. gr. og 225. gr.
169