Tímarit lögfræðinga - 01.11.1983, Blaðsíða 52

hgl. (sbr. og í ýmsum samböndum áþekkt orðalag 77., 94., 135. og 138.
gr., og sérstakt orðalag í 101. gr.).
VIII. 4. B. Samþykki.
Samþykki er eitt af refsileysisatvikum og veldur því sérgreint, að
verknaður er refsilaus, andstætt því þegar refsinæmi verknaðar er
háð því almennt, að gildu samþykki sé ekki til að dreifa, sbr. t. d.
ýmis brot skv. XXII. kafla hgl. Hér er miðað við fyrirfarandi vilja-
tjáningu, orðaða eða í verki, í þá veru, að fallist sé á atlögu sem
felur í sér líkamsárás, eða aðili leggur sig sjálfviljugléga undir sér-
greinda áhættu á líkamsmeiðingu. Hér getur komið til viljatjáning
lögráðamanns. Athuga ber, að verknaður, sem felur í sér skerðingu
á líkama og heilsu, getur stundum verið hlutrænt lögmætur vegna
annarra almennra reglna en samþykkis sbr. t. d. reglur um neyðar-
rétt, hagsmunamat eða sakir venjubundinnar mörkunar á ólögmæti
verknaðar og refsisviðs tiltekins ákvæðis. Sbr. t. d. skurðaðgerð, sem
læknir framkvæmir af heilsufarsnauðsyn, og líkamsmeiðingu, er hlýst
af þátttöku manna í leikjum eða íþróttum, þar sem ekki er farið út
fyrir mörk leikreglna eða meiri harðleikni beitt en títt er í slíkum
tilvikum.
I 218. gr. a er nú lögfest sú régla, að samþykki til brots, er varðar
við 217. gr., muni almennt valda því, að ekki verði refsað fyrir at-
ferlið, þ. e. sýkna ber og sakarkostnaður verður ekki felldur á ákærða,
ef brot er höfðað. Ef atferlið varðar við 218. gr. veldur samþykki
ekki refsileysi, en heimilt er að lækka refsingu, þegar svona stendur
á. Eftir eðli máls yrði þessu þó sjaldnast beitt, ef verknaður varðar
við 2. mgr. 218. gr. Þótt ekki sé þess getið í 218. gr. a 2. mgr., er
hér vitaskuld miðað við, að engir þeir annmarkar séu á samþykki,
sem geri það ógilt samkv. almennum reglum, svo sem ef samþykki er
fengið með nauðung, svikum eða vegna mistaka annarra og þeim, er
brot fremur, getur ekki dulist þetta. Heimildin um lækkun refsingar
er nýmæli. Eigi heimilar slíkt ákvæði að láta refsingu falla niður,
enda er gerður greinarmunur á þessu tvennu í hugtakanotkun hgl.
og er nærlægast að vitna til 3. mgr. greinarinnar (sbr. t. d. um niður-
fall refsingar 21., 74. gr. 2. mgr., 75., 143. gr. 2. mgr., 152., 188. gr.
4. mgr., 190. gr. 2. mgr., 192. gr. 2. mgr., 203. gr. 2. mgr., 205. gr.,
212. gr. 2. mgr., 216. gr. 1. mgr., 239. og 256. gr. 1. mgr.).
Eftirfarandi „samþykki“ heyrir eigi undir 218. gr. a og aðgætandi
er, að ekki verður máli lokið með dómsátt, þótt árásarþoli óski ekki
aðgerða, ef um t. d. beinbrot er að ræða, sbr. t. d. hrd. XXVI:521.
170