Tímarit lögfræðinga - 01.11.1983, Síða 53

VIII. 4. C. Áflog, átök, ertingar.
I 3. mgr. er svo fyrir mælt, að refsingu megi lækka eða jafn vel
láta hana niður falla, þegar atferli varðar við 217. gr., ef 1) líkams-
árás er unnin í áflogum eða átökum milli þess, sem henni veldur og
þess, sem misgert er við, og 2) ef sá, sem verður fyrir tjóni, á upp-
tök að árás með ertingu eða líku. I báðum tilvikum á þetta þó því
aðeins við, að brot varði við 217. gr. Áður hefir verið beitt 74. gr.
(einkum 4. tl. 1. mgr.) eða 75. gr., sérstaklega þegar sá, sem brot
bitnar á, hefir átt upptök eða reitt hinn til reiði. Sbr. t. d. hrd. XXVII:
153, XXXVIII :537 (dyravarsla, refs. látin falla niður), sbr. og sér-
atkvæði í hrd. XXXVI :873, XLVII:4 (árásarþoli veittist að fyrra
bragði að þeim, sem brot framdi, með meiðyrðum, vísað til 75., sbr.
4. tl. 74. gr.) Stundum er lýst tilteknum refsivægjandi atriðum án
þess að vitnað sé til ákvæða þessara, sbr. t. d. hrd. XLVI:222 (dyra-
vörður; þess getið, að árásarþoli hafi verið aðgangsharður, er hann
leitaði inrigöngu). Sbr. og um dyravörslu t. d. hrd. LII:287. Hér má
benda á dóma út af ryskingum, þar sem hvorugur, árásarþoli eða árás-
armaður, er vítalaus, sbr. t. d. hrd. XVIII :106, XXXVII :494, um ert-
ingar má vísa til hrd. XXVI :376.
Talað er um það í 218. gr. a, að sá, sem tjóni sætir, eigi upptök að
átökum með árás, ertingu „eða líku“, og geta mörg tilvik komið und-
ir það orðalag, þ. á m. ögranir. Þá má geta líkamsárása, sem eiga rót
að rekja til afbrýðisemi, einkum þar sem svo hagar til, að árásar-
maður stendur þann, sem verður fyrir árás, að kynmökum við maka
sinn eða fyrrv. maka, sbr. hrd. XIX:379, sbr. Isl. dómaskrár 111:345—
6, vísað til 75. gr. hgl., og XLII:33 (áreitni og ögranir, vísað til 75.
gr., en til 4. tl. 74. gr. í sératkvæði). I einum dómi Hæstaréttar LIII:
363 (366) (sératkv.) er vísað til 218. gr. a, sbr. 12. gr. laga 20/1981.
Upptök árásar voru talin þau, að árásarþoli hafði hent logandi vind-
lingsstúf inn í bifreið ákærða. Vegna þessa aðdraganda var talið rétt
að beita 218. gr. a og var vísað til 2. gr. hgl. (brot var framið 1977),
refsing dæmd skilorðsbundin.
Hinu sérgreinda ákvæði 218. gr. a 3. mgr. ber nú að beita framar
almenna ákvæðinu í 4. tl. 74. og 75. gr. hgl., en 3. mgr. er þó ekki
tæmandi og getur verið, að t. d. svið 75. gr. sé rýmra en þess ákvæðis
og að því leyti getur verið rétt að beita 74. gr. 4. tl. og 75. gr. Önn-
ur ákvæði 74. gr. eiga óheft við, sbr. t. d. 1. tl. 1. mgr.
171