Tímarit lögfræðinga - 01.12.1988, Blaðsíða 4

að því leyti að ( honum eru ekki aðeins ákvæði um viðurkenningu og
aðfararhæfi dómsúrlausna heldur er þar einnig að finna reglur um alþjóð-
legt varnarþing, þ.e. varnarþing i þeim deilumálum sem geta á einhvern hátt
snert hagsmuni annars samningsríkis eða rlkisborgara þess. Samningsríkin
skuldbinda sig til þess að hafa ekki aðrar alþjóðiegar varnarþingsreglur í lög-
um sínum en þær sem samningurinn ákveður eða heimilar sérstaklega. Þetta
þýðir að í samningsríkjunum gilda sömu alþjóðlegar varnarþingsreglur. Þessu
fylgir auðvitað sá kostur að í samningnum er strax tekin afstaða til þess
hvaða mál það eru sem réttlæti það að varnaraðili verði að þola dóm í öðru
samningsri'ki en hann er búsettur I.
Það leiðir af Luganosamningnum að dómstóll í því ríki sem dómur er kveð-
inn upp í metur það að jafnaði endanlega hvort varnarþing sé fyrir hendi
samkvæmt samningnum. Hafi dómstóll fallist á varnarþing er efnisdómur,
sem kann að ganga í framhaldi af því, einnig viðurkenndur og aðfararhæfur I
öllum samningsrlkjunum. Af því leiðir að varnaraðili á að jafnaði mjög fáar
varnir, sem hann getur haft uppi við aðför, þegar svo stendur á að aðför á
að fara fram I öðru ríki en því sem dómur var kveðinn upp í.
Aðalreglan um varnarþing samkvæmt Luganosamningnum er heimilisvarnar-
þing. Af þessu leiðir að menn eða lögpersónur má lögsækja þar sem þau
eiga heimili og skiptir ríkisfang ekki máli í því sambandi. Grískan rlkisborgara
sem búsettur væri á íslandi mætti því lögsækja á íslandi. Dómur á hendur
Grikkjanum væri viðurkenndur og aðfararhæfur í öllum samningsríkjunum
jafnvel þótt Grikkinn síðan flyttist til einhvers samningsríkjanna, t.d. Grikk-
lands. Auk ákvæða um heimilisvarnarþing eru ákvæði um svonefnd sérstök
varnarþing. Sem dæmi um sérstakt varnarþing má nefna brotavarnarþing.
Brotavarnarþing á t.d. við ef íslendingur veldur tjóni á Italíu með því að
skemma bifreið. Er þá unnt að stefna íslendingnum fyrir dómstól á ítallu og
er hinn ítalski dómur, sem kynni að falla á varnaraðila, aðfararhæfur á íslandi
(og ( öðrum samningsríkjum), ef því er að skipta. Þá eru ákvæði um varnar-
þing ( vátryggingarmálum og neytendamálum auk þess sem aðilar mega
venjulega semja um varnarþing. Loks eru ákvæði um skylduvarnarþing en
það þýðir að skylt sé að nota tiltekið varnarþing við málshöfðun og er ekki
unnt að vlkja frá því. Sem dæmi um varnarþing af því tagi má nefna að mál
um réttindi yfir fasteign eða leigu fasteigna má aðeins sækja í því samnings-
ríki þar sem fasteignin er.
Aðalreglan er sú að dómar, sem kveðnir eru upp í samningsríki, skuli
viðurkenndir ( öðrum samningsríkjum án nokkurrar sérstakrar málsmeðferðar.
Þá er og aðalreglan sú að dómi, sem kveðinn hefur verið upp í samningsríki og
fullnægja má I því r(ki, skuli einnig fullnægja í öðru samningsríki þegar hann,
að beiðni rétts aðila, hefur verið lýstur aðfararhæfur þar. Viss skjöl skulu
fylgja beiðninni og er þar aðallega um að ræða rétt endurrit dóms og stefnu-
birtingarvottorð, ef um útivistardóm var að ræða, og skjöl sem sýna að dóm-
urinn sé aðfararhæfur og hafi verið birtur samkvæmt lögum þess rlkis sem
dómur var kveðinn upp í.
Aðeins má synja um aðfararbeiðni af einhverjum þeim ástæðum sem
greindar eru í 27.—28. gr. Luganosamningsins. Þær reglur skulu ekki rædd-
ar nánar hér en almennt má segja að þær varnarástæður eru fáar sem
varnaraðili getur komið að á þessu stigi.
202