Tímarit lögfræðinga - 01.12.1988, Blaðsíða 49
Af vettvangi
dóinsiiKÍIa
Markús Sigurbjörnsson:
DÓMUR HÆSTARÉTTAR 29. OKTÓBER 1987
(HRD 1987/1400):
MUNNLEG ARFLEIÐSLA
Hér verður fjallað um dóm, sem birtist í dómasafni Hæstaréttar
1987, bls. 1400, en þar kom til úrlausnar mál, þar sem meðal annars
var deilt um skilyrði fyrir munnlegri arfleiðslu og um gildi hennar.
Lagaheimild er fyrir arfleiðslu í þessu formi í 44. gr. erfðalaga nr.
8/1962 (hér eftir skammstöfuð EL), en fyrirmæli 1. málsgreinar
ákvæðisins, sem reyndi á í málinu, eru svohljóðandi:
„Nú verður maður skyndilega og hættulega sjúkur eða lendir
í bráðri hættu, og má arfleiðsla þá fara fram af hans hendi munn-
lega fyrir tveimur tilkvöddum vottum eða fyrir notario publico.
Þeir skulu skrásetja efni erfðaskrár, svo fljótt sem kostur er, og
staðfesta með undirritun sinni. Gæta skal hér ákvæða 40.—48.
gr., eftir því sem við getur átt.“
Munnleg arfleiðsla á grundvelli þessarar heimildar er sjaldgæf í
framkvæmd hér á landi og er hér sennilega á ferðinni annað tveggja
tilvika, þar sem deilt hefur verið um gildi slíkrar ráðstöfunar í dóms-
máli, sem komið hefur til kasta Hæstaréttar1. Þótt ekki reyni mikið
á umrædda heimild samkvæmt þessu, er dómurinn athyglisverður
fyrir þær sakir, að þar reynir á þrjú grundvallaratriði varðandi skýr-
ingu á ívitnaðri lagareglu. Er þar í fyrsta lagi um að ræða hvort það
verði talið skilyrði fyrir munnlegri arfleiðslu, að arfleiðandi sé ófær
í ljósi aðstæðna um að gera erfðaskrá eftir almennum reglum. f öðru
1 í HRD 11/41 var leyst úr ágreiningi um gildi munnlegrar arfleiðslu, en hún hafði verið
vefengd á þeirri forsendu, að arfleiðandi liefði ekki verið svo heill heilsu andlega, að
hann væri fær um að gera erfðaskrá. Ekki virðist hins vegar hafa reynt á álitaefni um
skilyrði fyrir að arfleiðsla þessi ætti sér stað munnlega.
247