Tímarit lögfræðinga - 01.12.1988, Blaðsíða 57

2. Afmörkun á því skilyrði 1. mgr. 44. gr. EL, að arfleiðandi hafi orðið
„skyndilega og hættulega sjúkur“.
Ef litið er til orðalags heimilda til niunnlegrar arfleiðslu í 28. gr.
laga nr. 42/1949 og 24. gr. erfðatilskipunar 1850, sem kemur fram hér
á undan, má sjá að skilyrði 1. mgr. 44. gr. EL um að arfleiðandi hafi
orðið skyndilega og hættulega sjúkur eru ekki ný af nálinni (í um-
ræddum eldri fyrirmælum segir „snögglega og hættulega veikur“).
Þessi ummæli hafa ekki verið skýrð sérstaklega í lögskýringargögnum,
en ganga má út frá að þau atvik, sem hér gætu helst átt undir, væru
á þann veg að sjúkdóm beri mjög snögglega að og að hann muni sýni-
lega draga arfleiðanda til bana á svo skömmum tíma, að ekki verði
komið við að skrá arfleiðslu. Heimild 1. mgr. 44. gr. EL hefur þó ekki
verið talin bundin við slík „óvænt sjúkdómstilvik, svo sem sjá má af
eftirfarandi danskri dómsúrlausn, en hún tók mið af orðalagi þágild-
andi danskrar reglu í 25. gr. erfðatilskipunar frá 1845, sem var efnis-
lega hið sama og í 1. mgr. 44. gr. EL:
UfR 1948/1074: öldruð kona var lögð inn á sjúkrahús þann 20.
mars 1946 vegna lungnablæðinga og innan fárra daga fékk hún
lungnabólgu að auki. Hún var þó ekki talin í lífshættu fyrr en
veikindi hennar ágerðust skyndilega um miðjan dag 12. apríl
1946. Að ósk hennar var þá kvaddur til lögmaður til að veita henni
aðstoð við gerð erfðaskrár. Fékk lögmaðurinn notarii í lið með
sér og lýsti konan arfleiðsluvilja sínum að þeim og sjúkrahús-
presti viðstöddum. Lögmaðurinn ritaði hjá sér minnisatriði um
orð hennar og vék síðan frá til að rita texta erfðaskrár. Konan
lést klukkustundu síðar, áður en því verki var lokið, og rituðu
umræddir menn í beinu framhaldi undir texta erfðaskrárinnar að
hann væri í samræmi við munnlega arfleiðslu, sem þeir hafi hlýtt
á. Ágreiningur reis um gildi þessarar ráðstöfunar og tók héraðs-
dómur til greina þau viðhorf þeirra, sem vefengdu gildi hennar,
að hér hefði ekki verið um endanlega yfirlýstan arfleiðsluvilja
að ræða, heldur einungis tjáningu konunnar um þau atriði, sem
hún gæti hugsað sér að kæmu fram í skriflegri erfðaskrá hennar.
Minnihluti dómenda í landsrétti staðfesti þessa niðurstöðu með
þeirri athugasemd, að jafnframt bæri að taka tillit til að hér hefði
ekki verið um skyndileg veikindi að ræða. Meirihluti réttarins
taldi hins vegar að um gilda munnlega arfleiðslu hefði verið að
ræða, enda hefðu veikindi arfleiðandans versnað skyndilega
255