Tímarit lögfræðinga - 01.12.1988, Blaðsíða 59

Umrætt gildisskilyrði munnlegrar arfleiðslu er sýnilega matskennt
og er örðugt að setja fram almenna reglu um beitingu þess. Bent
hefur verið á að þau augljósu rök búi að baki reglunni, að tryggja
verði að skrásetning efnis arfleiðslu sé í alla staði rétt og engu skeiki
og að hún fari fram meðan það er vottum enn í fersku minni, en af
sjálfgefnum ástæðum sé ekki unnt að mæta þessum þörfum, ef töf
verður á skjalfestingu0. 1 þessu ljósi þarf tæplega að fara mörgum orð-
um um það, að öruggast sé og æskilegast að skráning eigi sér stað
nánast hiklaust eftir að arfleiðslan hefur verið mælt fram. Tafir geta
á hinn bóginn átt sér orsakir, sem ekki verður komist hjá, til dæmis
ef munnlega arfleiðslan hefur farið fram við þær aðstæður, að vottar
eigi ekki aðgang að skriffærum eða öðru því, sem notast mætti við
til skráningar. Verður óhjákvæmilega að taka tillit til slíkra atriða og
áskilja þá að vottar vinni þetta verk um leið og hindrun er úr vegi.
Hins vegar geta atvik verið með þeim hætti, að vottar vanræki hrein-
lega að skrásetja arfleiðslu um einhvern tíma, eftir að þeir hafa þó
haft aðstæður til þess. Rís þá sú spurning í hverjum mæli slíkar tafir
megi vera, án þess að þær hafi afgerandi afleiðingar fyrir gildi arf-
leiðslunnar. Því hefur verið haldið fram að í þessum efnum verði að
taka tillit til þess, hvort arfleiðsla hafi verið stutt og einföld að efni
eða hvort hún hafi verið yfirgripsmikil, en við fyrrnefndu aðstæðurnar
komi síður til þess, að arfleiðslu verði hrundið vegna þess, að ástæðu-
lausar en óverulegar tafir hafi orðið á skráningu hennar10. Þetta
hefur þó ekki verið talið réttlæta að skráning megi dragast meira en
svo sem um einn dag eftir að aðstæður voru til hennar, auk þess að
það mæli sérstaklega gegn umburðarlyndi í þessum efnum, ef arf-
leiðandinn hefur lifað um einhvern tíma eftir arfleiðsluna en látist þó
fyrir skráningu hennar* 11. I þessu sambandi má líta til eftirfarandi
dansks dóms:
UfR 1877/785 (dómur yfirréttar) og 1878/920 (dómur Hæsta-
réttar): Síðla dags þann 12. mars 1875 hlýddu tveir menn á
munnlega arfleiðslu alraðrar konu, sem hafði veikst skyndi-
lega og lífshættulega, en arfleiðslan var aðeins þess efnis, að til-
tekin stjúpdóttir konunnar ætti að verða einkaerfingi hennar.
Arfleiðandinn lést þann 15. mars 1875, en síðar sama dag skráðu
9 Sbr. t.d. Árrnann Snævarr, Fvrirlestrar í íslenzkum erfðarctti, bls. 268—269, og J. H.
Deuntzcr, Den danske Arveret (1897), bls. 82.
10 Sbr. t.d. Svend Danielsen, Arveloven (1973), bls. 199.
11 Sbr. Viggo Bentzon, Den danske Arveret (1921), bls. 88.
257