Tímarit lögfræðinga - 01.06.1990, Blaðsíða 24

irlýsingar S.Þ., ákvæði MSE og ASBS um tjáningarfrelsi án tillits til tjáningar-
hátta.36 Þessu sér engan stað í forsendum héraðsdómanna og dóma Hæstaréttar.
Er líklegt, að þessi aðferð við afgreiðslu slíkra sjónarmiða, sé alltíð hjá
íslenskum dómstólum. Ekki eru tiltæk nein réttarfarsákvæði til að fá dómstóla
til að taka efnislega afstöðu til slíkra varna í opinberum málum og kann að vera
varhugavert ástand með hliðsjón af 6. gr. MSE og 14. gr. ASBS.
í hrd. 1963:461 voru málsatvik þau, að sakadómur ákvað að verða við kröfu
ákæruvalds um hald á erlendum togara vegna rannsóknar máls. Hæstiréttur
staðfesti dóm héraðsdóms m.a. með eftirfarandi skýringu:
Samkvæmt lokaákvæði 1. gr. 1. nr. 5/1951 um breytingu á lögum nr. 5/1920 um bann
gegn botnvörpuveiðum má leggja löghald á skip, sem notað hefur verið til ólöglegra
botnvörpuveiða við ísland, og selja það síðan, að undangengnu fjárnámi, til lúkningar
sektum á hendur skipstjórnarmanni svo og málskostnaði, sbr. og auglýsingu um
fullgildingu Evrópuráðssamnings um verndun mannréttinda og mannfrelsis nr. 11/
1954, fylgiskjal II, 1. gr. in fine.
Hér er ákvæði MSE um takmörkun á vernd eignarréttar beitt við hlið
landsréttarákvæðis. Hæstiréttur virðist telja rétt að vekja sérstaka athygli á því
að íslenskar lagareglur brjóti ekki í bága við ákvæði MSE.
í hrd. 1970:212 var skipstjóri dæmdur í sekt fyrir fiskveiðibrot, enda þótt hann
ætti ekki saknæman þátt í brotinu. í minnihlutaatkvæði hæstaréttardómarans
Þórs Vilhjálmssonar eru hugleiðingar um hlutlæga refsiábyrgð á brotum gegn
ákvæðum 1. nr. 62/1967. Telur hann ekki um slíka ábyrgð að ræða samkvæmt
þeirri meginreglu íslensks réttar sem fr^m komi í 18. gr. alm. hgl., sbr. og 108.
oml. og 2. tl. 6. gr. MSE. Þarna notar dómarinn reglu MSE til stuðnings túlkun
sinni.
í hrd. 1971:601 var ekki á þaðfallist, að bann við hundahaldi væri ólöglegt hér
á landi, en því var haldið fram að slíkt bann væri andstætt 8. gr. MSE um
friðhelgi einkalífs. í dóminum segir um þetta:
Hefur sáttmálinn ekki öðlast lagagildi á Islandi, en auk þess fer bannið við hundahaldi
ekki í bága við nefnt ákvæði hans.
Hér gengur dómurinn ákaflega langt í að túlka vandasamt ákvæði í MSE enda
þótt það hafi ekki lagagildi hér á landi, að áliti dómsins fram til þessa. Með þvíer
viðurkennt nokkurt gildi MSE sem réttarheimildar að landsrétti.
Árið 1985 tekur að draga til tíðinda, en hinn 25. nóvember 1985 gekk í
Hæstarétti dómur í málinu: Ákæruvaldið gegn Jóni Kristinssyni (hrd.
1985:1290). í forsendum dóms Hæstaréttar eru tilfærð orðrétt rök skipaðs
36Þór Vilhjálmsson: The Protection of Human Rights in Iceland.
18