Tímarit lögfræðinga - 01.06.1990, Side 42

a) Ef ágreiningur rís með aðilum um skipun gerðardóms. Hér er átt við
ágreining sem rís um það hvernig skýra beri gerðarsamning að þessu leyti.
b) Ef gagnaðili fullnægir ekki skyldum sínum samkvæmt gerðarsamningi um
skipun gerðarmanns. Hér er fyrst og fremst átt við aðgerðarleysí aðila við að
skipa í gerðardóminn.
c) Ef aðilar ná ekki samkomulagi um skipun gerðarmanns. Þetta á við þegar
gert er ráð fyrir skipun gerðarmanns í gerðarsamningi.
d) Ef ekki næst samkomulag aðila um fjölda eða skipun í gerðardóm þegar svo
stendur á að ákvæði um skipun og fjölda gerðarmanna er ekki til að dreifa í
gerðarsamningi.
Þegar aðili hefur ekki fullnægt skyldum sínum samkvæmt gerðarsamningi,
eða ágreiningur verður um skipun gerðarmanns hefur verið talið að samningsað-
ili hans geti leitað til dómstólanna með venjulega málsókn og fengið gagnaðila
sinn dæmdan til að fullnægja skyldum sínum samkvæmt samningnum. Þessi leið
þjónar þó illa megintilgangi gerðarmeðferðar um hraða málsmeðferð. í lögun-
um er því farin sú leið, að gefa aðilum kost á úrskurði héraðsdóms um þessi atriði
eftir því sem nánar segir í 5. gr. og sæta þeir úrskurðir almennt ekki kæru. Beiðni
til héraðsdóms skal vera skrifleg og koma fram strax og tilefni gefst til, eins og
segir í greininni. í greininni eru héraðsdómi lagðar til verklagsreglur til að flýta
meðferð málsins. Þannig verður dómari að gefa gagnaðila færi á að tjá sig, frestir
skulu vera stuttir og málið munnlega flutt. Þetta þjónar þeim tilgangi að hraða
gerðarmeðferð.
Það er meginregla að eftir að gerðardómurinn hefur tekið til starfa eigi hann
úrskurðarvald um gildi gerðarsamnings svo og ýmis atriði er varða gerðarmeð-
ferðina og upp kunna að koma undir rekstri gerðarmáls. í vissum tilvikum þótti
þó rétt að gefa aðilum kost á að leita til dómstóla til að fá úrlausn ágreinings.
Tilgangurinn er fyrst og fremst sá að gera gerðarmeðferð fljótvirkari og eins að
draga úr hættu á ógildingarmáli síðar. Nefna má eftirfarandi tilvik:
a) Gerðardómur verður óstarfhæfur sakir veikinda eða annarra atvika er varða
gerðarmenn, sbr. 4. gr.
b) Verulegur dráttur verður á meðferð gerðarmáls sem rekja má til vanrækslu
gerðarmanna, sbr. 9. gr.
c) Aðilar eru ósáttir við úrskurð formanns gerðardóms um hæfi gerðarmanna,
sbr. 6. gr.
Um meðferð þessara mála fyrir héraðsdómi fer með sama hætti og áður hefur
verið rakið. Ekki er ætlast til að vitnaleiðsla eigi sér stað fyrir héraðsdómi þegar
ágreiningsatriði sem þessi eru borin undir dóminn til úrskurðar.
I dómsmáli um gildi gerðardóms kynni að koma fram vörn byggð á málsástæð-
36