Tímarit lögfræðinga - 01.06.1990, Blaðsíða 20

yfir að allir innan lögsögu þeirra skuli hafa þau réttindi og búa við það frelsi sem
ákveðið er í fyrsta hluta sáttmálans. Með þessu telur höfundur að stofnað sé til
beins réttar fyrir einstaklinga í aðildarríkjunum. Þessa ætlun telur hann mega
leiða af 13. gr. MSE, þar sem kveðið sé á um, að hver sá sem verði fyrir
skerðingu á mannréttindum sínum, geti leitað réttar síns á raunhæfan hátt fyrir
opinberu stjórnvaldi (dómstól). Höfundur segir, að þetta ákvæði geri þannig ráð
fyrir því, að dómstólar landanna taki afstöðu til þess hvort mannréttindasáttmál-
inn sé efndur og þetta sé örðugt að skilja öðruvísi en svo, að mannréttindin séu
hluti af landsrétti. Höfundur segir síðan, að þegar tekið sé tillit til þess að
mannréttindasáttmálinn stofni eftir efni sínu til efnisréttar milliliðalaust fyrir
einstaklingana og að hann sé staðfestur með þeim formerkjunr að mannréttindin
séu í samræmi við norskan rétt, þá sé fyrirvaralaust hægt að ákveða að
sáttmálinn sé bindandi norsk lög sem dómstólunum sé skylt að beita enda þótt
sáttmálanum hafi ekki verið veitt lagagildi af Stórþinginu.
Carsten Smith hefur tekið undir niðurstöðu Terje Wold, enda þótt hann sé
ekki sammála rökstuðningi hans.27
Torkel Opsahl dregur í efa, að dómstólum á Norðurlöndum sé heimilt að
beita ákvæðum alþjóðlegra mannréttindasáttmála senr landsréttur væri.28 Hann
telur að slík regla hafi ekki fengist viðurkennd í framkvæmd í neinu Norður-
landaríkjanna. Hann segir:
Even if Nordic countries should still intend to remain passive rather than to revise their
constitutions or even to legislate about the rights themselves, they could at least
contribute something to the international effort - and save themselves some troubles
and avoid possibly unwarranted suspicions - by adopting certain other measures at the
domestic level. They could, for instance, expressly authorize national organs - if no
other, the ordinary courts, to apply the international obligations directly. At the
present this power is very questionable, and indeed is not clearly established in practice
in any Nordic country, despite recommendations in legal writing and certain suave but
non-committal statements by persons in important positions.
Jörgen Aall hefur gert ítarlega athugun á stöðu mannréttindasáttmálanna sem
réttarheimilda í norskum rétti og komist að þeirri niðurstöðu að ekki sé
nauðsynlegt að lögfesta ákvæði mannréttindasáttmála í heild til hliðar við eða
ofar settum lögum með stjórnarskrárbreytingu til þess að ákvæðunum verði
27Carsten Smith: Folkerettens stilling ved norske domstoler, 372-373.
2KTorkel Opsahl: Human Rights Today: International Obligations and National Implementa-
tion, 175-176.
14