Tímarit lögfræðinga - 01.06.1990, Blaðsíða 30

kynna almenningi, að ísland hefði staðfest valfrjálsu bókunina og einstaklingar
gætu farið kæruleiðina samkvæmt bókuninni.37 Þá var um það spurt hvort fulltrúi
ríkisstjórnarinnar hyggðist gefa út yfirlýsingu um málefnið við heimkomuna.38
Við þessu veitti fulltrúi íslensku ríkisstjórnarinnar m.a. eftirfarandi svör:39
It was very unlikely, however, that the public at large would be greatly interested in
international instruments, even if they were given wide publicity in the press, which
was also very unlikely so long as there were no specific conflicts in that field. Likewise,
Iceland’s report to the Human Rights Committee was most unlikely to be published,
for the interest of the public in such theoretical discussions as it contained was virtually
nil.
Höfundur getur ekki tekið undir þá opinberu afstöðu íslenskra stjórnvalda,
sem fram kemur í ofangreindu svari. í svarinu kann hins vegar að felast að hluta
til svar við þeirri spurningu, hvers vegna íslenskir dómstólar hafa verið tregir til
að beita ákvæðum MSE og ASBS og lögmenn jafnvel ekki borið fyrir sig ákvæði
samninganna eins oft og ástæða væri til.
Stjórnvöld hafa ekki kynnt mannréttindasamninga, sem Island á aðild að,
með þeim hætti, sem ætlast má til. MSE var birtur á íslensku sem fylgiskjal með
auglýsingu nr. 11/1954 um fullgildingu samningsins í Lagasafni 1954, en hefur
ekki verið birtur síðan í Lagasafni. Eintak af Lagasafninu 1954 er ekki á hvers
manns borði, ekki einu sinni lögmanna. ASBS var birtur á íslensku og einnig í
Stjórnartíðindum C árið 1979, en hefur ekki verið birtur í Lagasafni eða annars
staðar. Sambærilegir birtingarhættir eiga við um aðra samninga, svo sem eins og
félagsmálasáttmála Evrópu.
Mannréttindamál heyra bæði undir dómsmálaráðuneytið og utanríkisráðu-
neytið og kann sú skipting að hafa neikvæð áhrif þannig að hvorugt ráðuneytið
telji sér skylt að hafa frumkvæði á þessu sviði.
Gefa þarf út greinda sáttmála og fleiri sambærilega á aðgengilegan hátt og
dreifa. í því sambandi þyrfti að taka til athugunar að þýðingar á sumum þeirra,
t.d. MSE, er ónákvæm.4"
Þrátt fyrir þá ótvíræðu niðurstöðu mína, að hér eftir muni íslenskir dómstólar
með vísan til dóms Hæstaréttar í Selfossmálinu frá 9. janúar 1990 beita ákvæðum
mannréttindasamninga milliliðalaust og víkja til hliðar ósamþýðanlegum lands-
réttarreglum, þá er full ástæða til að taka til alvarlegrar athugunar, hvort ekki sé
"CCPR/C/SR.392, 5 (28. liður).
“CCPR/C/SR.392, 8 (46. liður).
WCCPR/C/SR.395, 3 (14. liður).
■“'Gaukur Jörundsson: Um rétt rnanna samkv. 6. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu til að leggja
mál fyrir óháðan og hlutlausan dómstól, 166.
24