Tímarit lögfræðinga - 01.06.1990, Qupperneq 43

um sem dómari hefur áður tekið afstöðu til með úrskurði samkvæmt framan-
sögðu, t. d. varðandi hæfi gerðarmanns. Þar sem ekki er ætlunin að héraðsdóm-
ur fjalli á þessu stigi um áhrif slíkra atriða á gerðarsamninginn í heild sinni er
kveðið á um það í 2. mgr. 5. gr. að dómari sé óbundinn af áliti því sem fram
kemur í úrskurði ef á það reynir síðar í dómsmáli. Hins vegar myndi dómari taka
til greina þá kröfu ef hún væri augljós.
í 12. gr. laganna er fjallað um ógildingu gerðardóma með dómi héraðsdóms.
Þar sem aðalreglan er sú að gerðardómur sé endanleg niðurstaða um sakarefnið,
verður honum ekki hnekkt nema þau ákvæði sem upp eru talin í 1.-6. tl. 1. mgr.
12. gr. séu fyrir hendi.
5. LOKAORÐ
Engar tölur eru til um fjölda gerðardóma í landinu. í Danmörku ber að senda
eintak gerðardóma til héraðsdóms í viðkomandi umdæmi. Er þetta gert til að
hægt sé að fylgjast með því sem er að gerast á þessu réttarsviði. Hins vegar má
spyrja hvort það sé ekki í andstöðu við hagsmuni aðila sem gerðarmeðferð kjósa
m. a. vegna þess að málsmeðferð er ekki opinber, að þeir verði knúðir til að láta
héraðsdómstól annast skráningu og geymslu á gerðardómum.
Þeirri spurningu má varpa fram hvort hér á landi sé sama þörf fyrir
gerðardóma og í öðrum löndum. ísland og Noregur eru einu ríkin á Norðurlönd-
unum þar sem hægt er að kalla til sérfóða meðdómsmenn sem taka sæti í
almennum dómstólum með fullum réttindum dómara. Þetta tryggir, að hægt er
að flétta saman í málsmeðferðinni lagalegum og tæknilegum atriðum í meira
mæli en gert er þar sem þetta fyrirkomulag þekkist ekki. Þetta fyrirkomulag
þykir mikilvægur kostur gerðarmeðferðar auk þeirra er áður hefur verið vísað
til. Rekstur máls fyrir hinum almennu dómstólum með meðdómsmönnum er
auk þess mun ódýrari fyrir aðila en gerðarmeðferð.
í lögunum er gert ráð fyrir því að aðilar geti skotið ágreiningi um kostnað
gerðarmanna til dómstóla. Má búast við að dómstólar, sem fá slík mál til
meðferðar líti fyrst og fremst til þeirrar vinnu sem gerðarmaður þarf að inna af
hendi við gerðarstarfið. Víkjandi verður því eflaust það sjónarmið, að taka beri
mið af þeim fjárhagslegu hagsmunum er um er deilt. Hvort gerðarmálum muni
fjölga hér á landi í kjölfar laganna um samningsbundna gerðardóma verður
tíminn að leiða í ljós. Hins vegar eru líkur á því að þeir sem gerðarmeðferð kjósa
til að leiða til lykta réttarágreining sinn muni eftir gildistöku laganna búa við
aukið réttaröryggi á þessu sviði. Með því væri tilgangi lagasetningarinnar náð.
37