Tímarit lögfræðinga - 01.06.1990, Blaðsíða 59

lagið, sem lögð var fram í nóvember s.l. Þar er margvíslegan fróðleik að finna
um EFTA og EB, samskipti íslands við þessi bandalög og alþjóðleg viðskipta-
mál almennt.
Bók Gunnars G. Schram um Evrópubandalagið er almennt yfirlitsrit og því
engin sérstök áhersla lögð á lögfræðileg atriði. Henni svipar því til rita á borð við
bók Ólafs Jóhannessonar um Sameinuðu þjóðirnar, sem kom út 1948. Gunnar
gerir í upphafi bókar sinnar grein fyrir því, hvers eðlis Evrópubandalagið er og
þeirri mikilvægu sérstöðu þess sem sambands ríkja, er framselt hafa hluta af
ríkisvaldi sínu í viðskipta- og efnahagsmálum í hendur sameiginlegra stofnana.
Þá gerir hann grein fyrir aðdragandanum að stofnun EB í stuttu sögulegu yfirliti.
Sagt er frá stofnunum EB og ákvarðanatöku þeirra í sérstökum kafla. Þar er og
stuttlega vikið að réttarreglum EB bæði frumreglum (stofnsáttmálunum með
síðari breytingum) og afleiddum reglum, er stafa frá ráðherraráði og fram-
kvæmdastjórn (reglugerðum, tilskipunum, ákvöðum og tilmælum). Þetta reglu-
kerfi ásamt venjum og úrlausnum Evrópudómstólsins myndar svonefndan EB-
rétt.
Lengsti kafli bókarinnar fjallar um stefnu og starfsemi EB. Þar er vikið að
kjarna samstarfsins, sem kveðið er á um í Rómarsáttmálanum, tollabandalagi og
frjálsum flutningi vara, vinnuafls og fjármagns svo og rétti til atvinnurekstrar og
þjónustu hvarvetna á bandalagssvæðinu. Þá er í þessum kafla fjallað um þann
þátt sem hefur verið fyrirferðarmestur og fjárfrekastur í starfsemi bandalagsins
fram til þessa og er grundvallaratriði samkvæmt Rómarsáttmála. Er hér átt við
hina sameiginlegu landbúnaðarstefnu, þ. á m. sjávarútvegsstefnu, sem sprettur
úr Rómarsáttmála á þann veg, að þar eru fiskafurðir taldar til landbúnaðarvara.
Gerir höfundur skilmerkilega grein fyrir stefnu og starfsemi EB á þessu sviði,
sem skiptir íslendinga svo miklu máli. Þá gerir hann m.a. grein fyrir fjármálum
EB, félagsmálum, menntamálum, umhverfismálum, peningakerfi Evrópu,
skattamálum, þ.e. samræmingu skatta til jöfnunar á samkeppnisskilyrðum, og
samkeppnisreglum. Síðastnefndi málaflokkurinn er geysimikilvægur, því að
hnökralaus sameiginlegur innri markaður er háður frjálsri samkeppni á grund-
velli fullnægjandi og samræmdrar löggjafar um samkeppnishömlur og markaðs-
ráðandi fyrirtæki. Reglur Rómarsáttmálans um samkeppni byggjast á svo-
nefndri bannreglu, sem í stuttu máli felst í því, að samkeppnishömlur eru
fyrirfram taldar skaðlegar. Til samanburðar skal þess getið, að á Norðurlönd-
um, þ. á m. hér á landi hefur verið byggt á svonefndri eftirlitsreglu, sem þýðir, að
ekki er fyrirfram amast við samkeppnishömlum, heldur fylgst með þeim og tekið
í taumana, þegar talið er, að um skaðleg áhrif sé að ræða. Tveir síðustu kaflar
bókarinnar fjalla um málefni, sem nú eru efst á baugi. Annars vegar er um að
ræða þær margháttuðu breytingar og samræmingu, sem einn og óskiptur innri
markaður krefst, og gera þarf fyrir árslok 1992. Hins vegar er um að tefla
53